“Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu”nun Ticaret Hukuku Açısından Değerlendirilmesi
Interpretation of “Movable Pledge in Commercial Actions Code” with Regard to Commercial Law
Celal GÖLE,Gökhan AYDOĞAN
Para piyasalarında kredi araçları ile finansman yaratmanın ön koşulu alacaklı konumundaki kişide borcun ifa edileceğine yönelik güvenin sağlanmasıdır. Güven ihtiyacını gideren en temel hukuki araçlar ise ayni ve şahsi teminatlardır. Ayni teminat türü olan rehin esas itibarıyla Türk Medeni Kanununun (TMK) “Eşya Hukuku” kitabında düzenlenmiştir. Bununla birlikte, Ticaret Hukukunun ayrı bir disiplin olarak ortaya çıkmasını sağlayan basitlik, sürat, güven gibi ihtiyaçların giderilmesine yönelik özel düzenlemeler, bu konunun da farklı bir şekilde ele alınması ihtiyacını doğurmuştur. Nitekim, bu çerçevede ilk olarak, 1971 tarihli 1447 sayılı Ticari İşletme Rehni Kanunu (TİRK) ile özel düzenlemeler öngörülmüştür. Ancak, bu Kanun, uygulamanın ihtiyaçlarına yeterince cevap veremediği gerekçesiyle 01 Ocak 2017 tarihinde yürürlükten kaldırılmış; yerine de aynı tarihte 6750 sayılı Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu (TİTRK) yürürlüğe girmiştir. Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu; rehin hakkının konusu ve tarafları yönünden Ticaret Hukuku, hakkın özü açısından Medeni Hukuk, borçlunun borcunu ödemediği takdirde söz konusu olacak süreç bağlamında İcra ve İflas Hukuku, cezai müeyyideleri bakımından da Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku disiplinlerinin kesişim noktalarında yer almaktadır. Bu çalışmada ise Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu kapsamında kurulacak rehin sözleşmelerinin tarafları, şekli, içeriği, konusu ve ilgili diğer yeni düzenlemeler Ticaret Hukuku açısından incelenmiştir.
Ticari İşletme, Rehin, Taşınır Rehni.
The pre-condition of creating fund from money markets by credit instruments is to provide confidence for payment of the debt to the creditor. The main legal instruments that provide the need of confidence are real and personal securities. The pledge which is a type of real security is enacted in “Property Law” Book of Turkish Civil Code. In addition to that, the special provisions for the need of simplicity, rapidity, confidence that make Commercial Law occur as a seperate discipline create the need to handle also this subject differently. In this scope, initially, special provisions are foreseen with the Commercial Enterprise Pledge Code (Nr. 1447) dated 1971. However, this Code is abolished in January 01, 2017 on ground that it can not answer the needs of practice effectively. Instead of this Code, Movable Pledge in Commercial Actions Code (Nr. 6750) came into force in January 01, 2017. Movable Pledge in Commercial Actions Code takes place in the junction of Commercial Law as the subject and parties of pledge, Civil Law as the essence of the right of pledge, Debt Enforcement and Bankruptcy Law as the process of non-payment of the debt by the debtor and Criminal Law and Criminal Procedure Law as the criminal sanctions. In this study, the parties, form, content, subject of the pledge agreements which will be drawed up in scope of Movable Pledge in Commercial Actions Code and other related new provisions will be examined in terms of Commercial Law.
Commercial Enterprise, Pledge, Movable Pledge.
I. TİCARİ İŞLETME REHNİNİN ÖZEL OLARAK DÜZENLENMESİ İHTİYACI
Ticaret hayatında faaliyette bulunan kişiler zaman zaman finansal kaynak ihtiyacı içerisine girerler. Bu durum işletmeleri ile ilgili borçların ödenmesi amacına yönelik olabileceği gibi işletmelerinin iş hacminin genişletilmesi, yeni faaliyet alanlarına girilmesi, araştırma geliştirme faaliyetlerinde bulunulması ya da üretim teknolojilerinin geliştirilmesi isteğinden doğabilir.
Finansman ihtiyacının giderilebilmesi için menkul kıymet ya da diğer sermaye piyasası araçları ihraç olunarak sermaye piyasasına başvurulabileceği gibi kredi düzeninin etkin rol oynadığı para piyasasından da yararlanılması mümkündür. Her iki piyasanın birbirine göre birtakım olumlu ve olumsuz yönleri içinde barındırması finansmana ulaşma ihtiyacını gidermeye yönelen kişilerin iktisadi tercihlerine etki etmektedir. Ancak, temel olarak, sermaye piyasası aracı çıkartabilme imkânının sınırlı türde kişilere tanınmış olması, ekonomik yapı içerisinde finansman ihtiyacının giderilmesinde para piyasasının daha geniş yer tutmasına yol açmaktadır. Para piyasasından finansman sağlanabilmesi için de teminata ihtiyaç duyulmaktadır. Bu noktada, şahsi teminatların yanı sıra ayni teminat niteliğinde olan rehin karşımıza çıkmaktadır.
Ticari işletmelerin yapısında taşınmazlar bulunabileceği gibi taşınırlar ve gayrimaddi malvarlığı unsurları da bulunabilir. Ticari işletmeye dahil olan ve kendi özel sicili olan taşınmazlar gibi varlıklar üzerinde sicile tescil prensibi ile rehin hakkı kurularak kolaylıkla teminat gösterilmesi mümkündür. Ancak, bu tür unsurlar hiç bulunmadığında ya da mevcut olan teminat miktarını karşılamaya yetmediğinde kendi özel sicili olmayan taşınırların rehni gündeme gelebilir.
