Hükmün Açıklanmasının Ertelenmesi Kurumu Üzerinden Ulaşılmak İstenilen Hedeflerin Türkiye Bakımından Gerçekleştirilebilirliği

The Realization Prospect of Purposes of Deferment of Sentence Institution in Respect of Turkey

Yusuf Solmaz BALO

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması müessesesi; bir yandan iyi bir ceza politikası stratejisi; bir yandan cezaların suçlunun kişiliğine uydurulması-bireyselleştirme aracı; bir yandan kısa ve orta süreli hapis cezalarının sakıncalarını önleme imkânı; diğer bir yandan da suç mağdurunun mağduriyetini giderme yöntemidir.Türk ceza genel mahkemeleri tarafından 2006 yılında verilen kararların % 0,87’sini hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararları oluştururken, 2014 yılında bu oran % 17 olmuştur. Müessesenin uygulanması bu sürede 20 kat artmıştır. Ancak, müessese, toplumun adalet hizmetlerinden memnuniyeti bağlamında, uygulanmakta olduğu oransal değere eşit bir katkıyı adalet sistemine sunamamaktadır. Gerek suç faili bakımından, gerekse suç mağdurları bakımından müessesenin ortaya çıkardığı sorunlar gittikçe artmakta, müessese bu haliyle adalet hizmetlerine yönelik şikayet ve memnuniyetsizliklerin artmasına hizmet etmektedir.Aradan geçen on yıla rağmen müessese Türk hukuku bakımından yeni bir müessesedir ve müesseseye ilişkin temel nitelikteki bazı hususlarda uygulama birlikteliği bugüne kadar sağlanabilmiş değildir.Makalede, bu müessesenin amaçları, hukuk sistemlerinde müesseseye yer verilmesi suretiyle ulaşılmak istenilen hedefler üzerinde durulmuş, bu amaç ve hedeflerin Türk ceza hukuku bakımından değerlendirilmesi, gerçekleştirebilirliği tespit edilmeye çalışılmıştır.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması, Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kurumuna Olan İhtiyaç, Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Koşulları, Ertelenmiş Hükmün Açıklanması, Ertelenmiş Hükmün Açıklanması Yargılaması, Mağdur, Zarar Tazmini, Ceza Adalet Sistemi, Cezanın Bireyselleştirilmesi, Türk Yargısı.

Deferment of Sentence is a means for an appropriate criminal policy strategy, adaptation of penalties to the criminal's personality- individualization of the penalty, preventing the disadvantages of short and middle term imprisonments and on the other hand remedying the grievances of victim of the offence.While %0,87 of Turkish general criminal courts' judgments were deferment of sentence in 2006, this ratio amounted to %17 in 2014. The application of this institution has increased by 20 times. However, the institution does not provide equal contribution to justice system, in respect of satisfaction of the society regarding justice services, proportionate to its application ratio. The problems stemming from the institution are increasing in respect of criminals and victims. The institution, in its current state, results in the increase of complaints and dissatisfaction from justice services.Despite ten years of implementation, the institution is still new for Turkish law and a coherence in the application of some of its basic elements has not been ensured till today.

In this article, the purposes of the institution and the goals to be achieved by the introduction of the institution in legal systems have been studied and the possibility of realization of these purposes has been evaluated in respect of Turkish criminal law system.

Deferment of Sentence, Necessity of the Deferment of Sentence, Deferment of Sentence Conditions, Deferment of Sentence Explanation, Deferment of Sentence Explanation Proceedings, Victims of Crime, Compensation for Damage, Criminal Justice System, Individualization of the Penalty, Turkish Judiciary.

GİRİŞ

Çağdaş ceza hukuku anlayışı ceza hukuku kurumlarının genel önleme kadar özel önleme fonksiyonlarını da yerine getirmesi gerektiğini kabul etmektedir. Oysa, kısa süreli hürriyeti bağlayıcı cezalar cezanın genel önleme fonksiyonu bakımından savunulabilir olduğu halde, özel önleme ve suçlunun topluma yeniden kazandırılması bakımından yeterli yarar sağlamamakta¹, tekerrür müessesesine kaynaklık teşkil etmekte, diğer hükümlüler üzerinde daha yoğun ve nitelikli program yürütülmesine engel olmakta, hükümlüler üzerinde bazı sorunların gelişimine sebep olmakta ve kişinin diğer suçlularla tanışmasına ortam hazırlamaktadır². Ayrıca, cezaevleri için yapılan masraflar oldukça yüksektir ve toplum, ceza infaz kurumları aracılığıyla verilen hizmetlerin maliyetinin yüksekliği dolayısıyla şikâyetlerini arttırmaktadır.

Asıl olan cezanın, mahkûmiyet tespit edilip kesinleştiğinde derhal infaz edilmesidir. Ancak bazı durumlarda cezanın derhal infaz edilmesinde kamu yararı bulunmamaktadır³. Buna göre, suç işleyen bireye ceza verilmesinin temel amaçlarından biri şahsın topluma yeniden kazandırılması ve böylece hem kamu güvenliğinin hem de toplum barışının sağlanmasıdır. Oysa, kişinin topluma yeniden kazandırılması ve kamu güvenliğinin sağlanması bakımından hapis cezasının mutlaka infazı da gerekli değildir. Hapis cezası infaz edilmeksizin de bu hedeflere ulaşılabilir.

Öte yandan, geleneksel ceza adaleti sisteminin temel amacı suç işleyeni cezalandırmaktır. Devletin suç karşısındaki sorumluluğu burada bitmektedir. Bunun dışında suç mağdurunun maddi manevi zararlarının giderilmesi gibi bir amacı yoktur. Bu nedenle de geleneksel ceza adaleti sistemleri suçun toplum nezdinde açtığı yaraları tam olarak saramamaktadır⁴. Oysa, suçluyu topluma yeniden kazandırmak için çaba gösteren devletin bir başka amacı da maruz kaldığı haksızlık sonucunda adalete güveni sarsılmış olan mağdurun, hukuka ve adalete yeniden inanmasını sağlamak olmalıdır⁵.