Ceza Hukukunda Kanunilik İlkesinin Unsuru Olan Belirlilik İlkesi

The Principle of Determinacy as an Element of the Principle of Legality in Criminal Law

Selahattin KOLCU

Modern devletin en belirgin özelliği onun hukuk devleti olmasıdır. Hukuk devleti, insan hak ve hürriyetlerinin en geniş şekilde uygulandığı, özgürlük/güvenlik dengesinin doğru ve güçlü şekilde kurulduğu ve korunduğu, devletin tüm işlem ve eylemlerinin yargı denetimine tabi olduğu devlet şeklidir. Hukuk devleti, sadece kural koyan ve bu kurallara uymayanları cezalandıran buyurgan devlet değil, aynı zamanda ve daha da önemli olmak üzere, koyduğu kurallara en başta kendisi uyan devlettir. Hukuk devleti, bireyden neyi, nasıl istediğini açık bir şekilde belirten ve kurallarını buna göre vazeden, şeffaf, hesap verebilir ve öngörülebilir bir devlet şeklidir. İşte buna belirlilik ilkesi denilmektedir. Bu ilke, ceza hukukunda kanunların açık ve belirli olmasını, ceza hükmü taşıyan kanun hükmünde, suçun hiçbir tereddüde yer bırakmayacak şekilde unsurlarının gösterilmesini, hangi davranış veya davranışların bu suçu oluşturduğunun açıkça ve anlaşılır biçimde tarif edilmesini ve bu suç için uygulanacak ceza ve güvenlik tedbirinin gösterilmesini zorunlu kılar. Dolayısıyla bu ilke, güçlü olan devlet karşısında, zayıf olan bireyin korunmasının en temel dayanaklarından birisini teşkil eder.

Hukuk Devleti, Özgürlük, Güvenlik, Açıklık, Birey, Belirlilik.

Being a state of law is the most significant feature of the modern state. The state of law is a state where the human rights and freedoms are applied in the widest sense, the freedom/security balance is rightfully and strongly established and protected, and where all the procedures and actions of the state are subject to judicial review. The state of law is not just an imperius state making rules and punishing who does not obey these rules, but also and more importantly a state which obeys these rules in the first place. The state of law is a transparent, accountable and foreseeable type of state which indicates what it expects from its individuals clearly and enact the rules in this context. This is called the principle of determinacy. This principle requires that, the statutes of criminal law have to be clear and determined, the elements of the crime should be shown in the rule of law without hesitation, the actions which constitute a crime should be described explicitly and understandably, and the punishment or security measures envisaged for that crime should be shown in the rule of law. As a result, this principle constitutes a fundamental basis protecting the weak individual against the powerful state.

State of Law, Freedom, Security, Clarity, Individual, Determinacy.

GİRİŞ

Bireylerin temel hak ve özgürlüklerini güvence altına almayı amaçlayan suçta ve cezada kanunilik ilkesi, gerek Türkiye Cumhuriyeti gerekse neredeyse bütün hukuk devleti ilkesini benimsemiş devletler tarafından kabul edilen bir ilkedir. En temel şekli ile suçların ve cezaların bütün unsurları ile birlikte kanun tarafından konulması anlamına gelen suçta ve cezada kanunilik ilkesi ve buna bağlı diğer ilkelerin, günümüzde hukuk devleti ilkesinin vazgeçilmez bir unsuru haline geldiği görülmektedir¹.

Suçların ve cezaların kanuniliği ilkesi, birey hak ve özgürlüklerinin korunmasının güvencesini teşkil etmektedir. Bu ilke sayesinde suçlar ve bu suçlar karşısında uygulanacak yaptırımlar önceden belirlenerek kişi hürriyetlerinin sınırları çizilmekte, söz konusu sınırların içinde kalan davranışlarsa serbest kalmaktadır².

Bu şekilde kişi, kendi fiillerine egemen olabilmek iktidarına sahip olduğundan hareketlerini düzenlemek imkânı bulmakta ve yine bu sayede kişiyi işlemiş olduğu fiilden dolayı kusurlu saymak mümkün olmaktadır³.