Kalender- Türkiye Davası
Merve ŞENYUVA
Söz konusu dava, iki kişinin ölümüne sebebiyet veren bir tren kazasıdır. Davada öne çıkan noktalar, devletin gerekli güvenlik önlemlerini almayarak bu kazaya sebebiyet vermiş olması ve yargılama sürecinin gereğinden uzun olmasıdır.
Yaşam Hakkı, Makul Sürede Yargılanma Hakkı.
Söz konusu davaya konu olay Maktuller Şükriye Kalender ve Kadir Kalander, TCDD’nin trenlerinden birinde seyahat etmekte iken, trenin Haydarpaşa tren istasyonuna yolcu indirmek için durması sırasında, birinci rayda, yük treni olması sebebiyle ikinci rayda durması, bu sebeple yolcuların rayı yürüyerek geçmek durumunda bırakılması sonucunda, her iki tarafı da açık olan ve hiçbir uyarı levhası bulunmayan tren kapılarından yanlış kapıyı seçmeleri ile karşı taraftan gelen trenin altında kalarak ezilmesinden ibarettir. Olay yerine gelen savcı, hızlı bir şekilde soruşturma başlatmış ve karşı taraftan gelen trenin kondüktörünü suçlamıştır. Ancak, bilirkişi raporları ile anlaşıldığı üzere, karşı taraftan gelen kondüktörün hiçbir kusuru bulunmamakta, kusur TCDD ile maktuller arasında paylaştırılmaktadır. TCDD’nin kusuru, gerekli güvenlik önlemlerini almaması, istasyonda altyapı bozukluğu olması ve bu sorunların ölüme sebebiyet vermiş olması iken maktuller, yanlış raya girdikleri için kusurlu bulunmuşlardır. Bunun üzerine davaya bakan mahkeme, davayı savcılığa gönderip TCDD’nin kusurunun araştırılmasını istemiş, eğer söz konusu ölümler, istasyonun noksanlıklarından kaynaklanmakta ise tek sorumlunun TCDD olacağını bildirmiştir. Ancak, istenen soruşturma hiçbir zaman yapılmamıştır. Bunun üzerine özel hukuk alanında haklarını aramaya çalışan maktullerin yakınları, uzun süren dava süreci sonucunda %40 haksız bulunmuştur.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine dava açan tarafların iddialarını, Mahkeme madde 2 ve madde 6/1 açısından kabul ederek, Türkiye’yi haksız bulmuştur.
Madde 2 Açısından Değerlendirme
AİHS md.2 uyarınca devlet vatandaşlarının yaşam hakkını korumak zorundadır. TCDD’nin gerekli önlemleri almaması sonucunda 2 vatandaşın ölümüne sebebiyet vermesi, madde 2’nin ihlalidir. Ayrıca, Türkiye’nin, sorumluların yargılanması için ceza davası açmaması, istenen soruşturmanın başlatılmaması yine madde 2 ihlali olarak kabul edilmiştir. Türkiye savunmasında, maktullerin bilerek yanlış yerden inmiş olduklarını madde 2’nin bu şekilde geniş yorumlanmaması gerektiğini savunurken, Mahkeme buna karşılık, devletin üzerine düşen görevi yapmayıp ihmalde bulunarak, istasyonda bu kadar noksanlık olmasına karşılık madde 2’nin geniş yorumlanmaması gerektiği savunmasını yerinde bulmayarak reddetmiştir.
