Vergi Suçlarında Etkin Pişmanlık

Effective Remorse for Tax Crimes

Ahmet KORKMAZ

Türkiye’de vergi suçları arasında en fazla suç duyurusunda bulunulan suçlar; sahte fatura düzenleme ve sahte fatura kullanma suçlarıdır. Bu kapsamda çok fazla suç duyurusunda bulunulduğundan etkin pişmanlık beklentisi bu suçlar nezdinde hep bulunmaktaydı. Nitekim Hazine ve Maliye Bakanı tarafından 27.11.2022 tarihinde yapılan açıklamada vergi müfettişleri tarafından 2916 adet Vergi Suç Raporu düzenlenerek Savcılığa suç duyurusunda bulunulduğu belirtilmiştir. 7394 sayılı Kanunun 4. maddesiyle birlikte 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesinde yer alan vergi suçları için etkin pişmanlık imkânı getirilmiştir. Bu kapsamda mezkûr maddede yazılı fiillerle verginin kaybına bağlı olarak tarh edilen vergiyle birlikte gecikme faizi ve gecikme zammının tamamı ile kesilen cezaların yarısı ve hesaplanan gecikme zammının; soruşturma aşamasında ödenmesi halinde verilecek ceza yarı oranında, kovuşturma aşamasında hüküm verilinceye kadar ödenmesi halinde ise verilecek ceza üçte bir oranında indirilecektir. Yapılan inceleme sonucunda tarhı gereken vergi ve kesilmesi gereken vergi ziyaı cezası bulunmaması durumunda ise verilecek ceza yarı oranında indirilecektir. Ancak bu ceza indiriminden faydalanabilmek için her hâlükârda vergi mahkemesinde dava açılmaması, açılmışsa feragat edilmesi, kanun yollarına başvurulmaması veya başvurulmuşsa vazgeçilmesi şartı aranacaktır.

Sahte Fatura, Vergi Kaçakçılığı, Vergi Suçu, Etkin Pişmanlık, Zincirleme Suç.

JEL Sınıflandırma Kodları: H26, K1, K14, K34.

Within the tax crimes regulated in Turkey, the crimes with the highest number of criminal complaints are; the crimes of issuing and using fake invoices. In this context, the effective remorse was always expected, since so many criminal complaints were filed. As a matter of fact, in the statement made by the Minister of Treasury and Finance on 27.11.2022, it was stated that 2916 Tax Crime Reports were prepared by the tax inspectors and a criminal complaint was filed by the Prosecutor’s Office. With the article 4 of the Law No. 7394, the effective remorse was introduced for the tax offenses in the article 359 of the Tax Procedure Law No. 213. If, depending on the loss of taxes due to the acts mentioned in the article, the taxation, the interest for late payment, late fee, half of the penalty and the late fee of the fine are paid during investigation phase, the penalty to be imposed will be reduced by half, if they are paid during prosecution, it is reduced by one third. If, as a result of the examination, there is no tax to be levied and no tax penalty to be deducted, the penalty to be imposed will be reduced by half. However, in order to benefit from this penalty reduction, there shall be no lawsuit before tax courts or the lawsuit should be waived, the person should waive any application before judicial authorities.

Fake Invoice, Tax Evasion, Tax Crime, Effective Remorse, Chain Crime.

1. GİRİŞ

7394 sayılı Kanunun genel gerekçesine göre; 213 sayılı Vergi Usul Kanununda (VUK) yapılan değişikliklerle 359. maddede belirtilen hapis cezalarının üst sınırı artırılmıştır. Ayrıca, Türk Ceza Kanunu uygulamasında yer alan “etkin pişmanlık müessesesi”ne benzer bir düzenlemenin vergi kaçakçılığı suçlarına yönelik olarak da uygulanması esası getirilmiştir. Vergi kaçakçılık suçlarına ilişkin VUK’ta yer alan hapis cezaları için TCK’nın 43. maddesinde yer alan “zincirleme suç” hükümlerinin uygulanması ve kaçakçılık suçlarına ilişkin yargılama sürecinin etkinleştirilmesi sağlanarak cezanın kişiselleştirilmesi, suç ve ceza dengesinin sağlanması ile adil yargılanma hakkının daha da güçlendirilmesi hedeflenmiştir.

Vergi Usul Kanunu’nun 359’uncu maddesi kapsamında bir mükellefe sahte fatura düzenleyicisi veya sahte fatura kullanıcısı suçlaması yapılmadan önce, olayın gerçek mahiyetinin çok iyi incelenmesi gerekmektedir. Zira olağan hayatın akışı içerisinde muhasebe çalışanının araç plakasını sehven hatalı yazması, miktar ya da tutardaki küçük farklılıklar olması gibi durumlar mümkündür. Bu nedenle hürriyeti bağlayıcı cezalar için kanıtlanması zorunlu olan “kasıt” unsurunun açıkça ortaya konulabilmesi gerekir¹ Gerçekten mükellefin ya da kanuni temsilcisinin VUK’un 359. maddesinde yer alan suçlardan birini işlemesi yani suçun tüm unsurlarının oluşması halinde vergi incelemeni tarafından rapor değerlendirme komisyonunun mütalaasıyla yetkili Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmalıdır.

VUK’un 359. maddesine eklenen fıkralarla yapılan düzenlemelerle, kaçakçılık suçu açısından soruşturma ya da kovuşturma aşamasında da etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanabilmesine olanak sağlanmaktadır. Düzenleme, VUK’ta yer alan tüm suç tiplerini kapsayan genel bir hüküm değildir. TCK’da olduğu gibi yalnızca belli suç tipleri için özel olarak düzenlenmiştir. VUK’un 359. maddesinde yapılan düzenleme, niteliği gereği sadece kaçakçılık suçu için öngörülmekte ve kişiler hakkında etkin pişmanlık hükmü uygulanarak cezadan indirim sağlanmaktadır.²

İşbu çalışmamızda da vergi kaçakçılık suçlarında etkin pişmanlık hükümlerine yer verilerek, eleştirilen hususlara değinilecektir.

2. VERGİ SUÇLARI VE CEZALAR

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 359. Maddesinde vergi kaçakçılık suçları ve cezalarına aşağıdaki şekilde yer verilmiştir: