Suç Davranışı Konusunda Klasik Okul İle Pozitivist Okulun Yaklaşımları
APPROACHES OF CLASSICAL AND POSITIVIST SCHOOL ABOUT CRIMINAL BEHAVIOR
Fatmanur AKGÜN
Özet: Suç kavramına ilişkin teoriler bugüne kadar, suç teşkil eden eylemlerin nedenlerini farklı bakış açılarıyla sorgulamışlar ve bu eylemleri önlemek amacıyla bir çok çözüm önerisi sun muşlardır. Bu bakımdan söz konusu teorileri birbirlerinden kesin çizgilerle ayırabilmek çok güçtür. Zira bu teoriler bir takım eksikler içermekte ve bu yönleriyle de eleştirilere uğramaktadırlar. Ancak öyle iki okul var ki, bu okullar kendilerinden sonra gelen okulları da önemli ölçüde etkilemişlerdir. Bu okullar klasik okul ve pozitivist okuldur. Bu çalışmada, klasik okul ile pozitivist okulun düşünsel arka planları, birbirlerinden farkları ve getirdikleri eleştiriler karşılaştırmalı bir bakış açısıyla ele alınacaktır.
Anahtar Kelimeler: Suç, Ceza, Klasik Okul, Pozitivist Okul, Modern Ceza Hukuku Sistemi.
Abstract: Theories about the concept of crime so far questioned the causes of crime with different perspectives and presented a lot of the solutions about the crime prevention. It’s not easy to distinguish these theories each other with clear lines. Each theories are some incomplete matters and criticized aspects. Although there are two basic schools after themselves affecting the schools: Classical Scholl and Positivist Scholl. In this study, discussed intellectual backgrounds, differences and criticism of classical and positivist schools with the comparative perspective.
Keywords: Crime, Punishment, Classical School, Positivist School, Modern Criminal Law System.
GİRİŞ
Suç ve ceza kavramları; ceza hukukunun en genel anlamda konusunu oluşturan ve ceza hukuku ilke ve kurallarının temelinde yer alan kavramlardır. Ceza hukuku tarihi boyunca bu kavramlar açıklanmaya çalışılmış, birçok düşünür tarafından incelenmiş ve suçun nedenleri, ceza sorumluluğunun esasları, cezalandırmanın amacı ve yöntemleri konularını ele alan ceza hukuku okulları ortaya çıkmıştır. Kendilerinden sonraki teorilerin de temelini oluşturan en önemli okullar Klasik Okul ve Pozitivist Okuldur. Birçok açıdan ceza hukukunun gelişimini etkilemiş ve modern ceza hukuku sistemlerinde benimsenmiş çeşitli kurumların ortaya çıkmasına yardımcı olmuş bu iki okulun görüşlerinin açıklanması, bu görüşlerin birbirleriyle karşılaştırılması ve Klasik ve Pozitivist okul prensiplerine yöneltilen eleştirilerin genel olarak incelenmesi yerinde olacaktır.
I. KLASİK OKUL
XVIII. yüzyılda Avrupa’da yaşanan aydınlanma döneminde, ceza sorumluluğunun esasları, iktidarın toplumdaki yeri ve cezalandırmanın hukuki ve felsefi yönleri tartışılmaya başlanmıştır. Yine bu dönemde, cezaların meşruluğu ve cezalandırma hakkının esası üzerinde durulmuştur. XIX. yüzyılın ilk yarısından itibaren ise Avrupa ülkelerinde cezanın hem adaleti, hem de toplumsal yararı gerçekleştirmek amacıyla verilmesi gerektiği düşünceleri ileri sürülmeye başlamış ve bu doğrultudaki görüşler daha sonraları pozitivistler tarafından “klasik okul” olarak adlandırılmıştır.1
Cesare Beccaria ve Jeremy Bentham, eserleri ile klasik dönemi en fazla etkileyen düşünürlerdir. Bu düşünürler; adil, eşit ve insancıl cezalar uygulanması gerekliliğini savunmuşlardır. Bunun yanı sıra; suç ve ceza arasındaki ölçü üzerinde durmuşlar ve cezanın suçluyu engelleyecek ve toplumu suçtan uzak tutmaya yetecek ağırlıkta olmasının yeterli olacağını savunmuşlardır. Klasik dönemde öne çıkan fikirlerden olan faydacılık fikrinin kurucularından olarak kabul edilen iki düşünürden Jeremy Bentham suç ve ceza ilişkisinde yarar kavramına; Cesare Beccaria ise orantılılık kavramına önem vermiştir.
