Özel Hayat ve Aile Hayatına Saygı Gösterilmesi 
hakkı Kapsamında “konutta Arama”

SEARCH IN DOMICILE WITHIN THE CONCEPT OF RIGHT TO PRIVACY AND RESPECT TO FAMILY LIFE

Zahit YILMAZ

Özet: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 8. maddesine göre “Herkes konutuna saygı gösterilmesi hakkına” sahiptir. Bu çalışmada, bu hakkın kullanılmasına bir kamu müdahalesi teşkil eden “Konutta Arama” incelenmiştir. “Konutta Arama”, Sözleşme (Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Kararlarıyla) ve Türk Hukuku (Anayasa, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu, Adli ve Önleme Aramaları Yönetmeliği ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu), şeklinde iki kategori altında incelenmiştir. Çalışmanın amacı, Sözleşme ile Türk hukuku arasında, ana farklılıkları belirtmek suretiyle, karşılaştırma yapmaktır.

Anahtar Kelimeler: Konut, Konutta Arama, Özel Hayat, Adli Arama, Arama Şartları

Abstract: According to article 8 of the European Convention on Human Rights “Everyone has right to respect for his home”. In this study, we analyze an interference by a public authority with the exercise of this right, “Search at Domicile”. “Search at Domicile” is examined under two categories, a)The Convention, (with the decisions of European Court of Human Rights) and Turkish Law (The Turkish Constitution, Criminal Procedure Code Law 5271, Regulation of Judicial and Preventition Search and Turkish Penal Code, Law 5237). The aim of this study is to compare the Convention and the Turkish Law pointing out the main differences.

Keywords: Home, Search at Home, Private Life, Judicial Search, Conditions of Search

I. GİRİŞ

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin (AİHS) “Özel ve Aile Hayatına Saygı” hakkı başlıklı 8’inci maddesinin ilk fıkrasında “Herkes özel ve aile hayatına, konutuna ve haberleşmesine saygı gösterilmesi hakkına sahiptir¹” denilmektedir. Bu maddede başlıca dört temel hak düzenlenmiş olup “kişinin konutuna saygı gösterilmesi hakkı” da işte bu haklardan biridir. “Konutta Arama”, AİHS sistemi içerisinde, kişinin özel ve aile hayatına saygı gösterilmesi hakkı kapsamında yer aldığı için öncelikle “özel hayat” kavramına değinmek gerekmektedir.

“Özel hayat” kavramı, klasik açıdan, kişinin gizli tuttuğu ve gizli tutmakta meşru çıkarının bulunduğu olaylardan meydana gelen alanı olarak tanımlanmıştır. Bu tanıma göre özel hayata saygı hakkı; “bireyin kişiliğini geliştirmek ve manevi değerlerine güvence sağlamak için başkaları tarafından bilinmesini istemediği hususların oluşturduğu ve korunması hukuken gerekli görülen hayat üzerindeki hakkı”nı temsil eder². Bir diğer görüş de 8’inci maddenin, bireyi fiziksel veya ruhsal bütünlüğüne, moral veya entelektüel özgürlüğüne yönelik ya da onur ve şerefini hedef alan saldırılara karşı korumak amacını taşıdığını göstermektedir.

Şüphesiz özel hayat kavramı, kişinin mahremiyetini de korumaktadır. Ancak özel hayatın, yalnızca mahremiyet, dış dünyadan kendini korumak, saldırılara karşı güvence şeklinde sınırlandırılması, bu kavramın günümüz şartlarına uygun bir biçimde ele alınmasını engeller. En genel ifadeyle 8. maddenin sadece mahremiyet veya gizlilikle tanımlanamayabileceği ifade edilebilir³.