Hukukta ve Hukuk Teorisinde Beyaz Yaka Suçu Kavramı
Pınar Bacaksız
Hukuka aykırı ya da en azından bir zarar meydana getiren fiilleri nitelemek için beyaz yaka suçu teriminin kullanılması artık dilimize yerleşmiştir. Sosyologlar ve hukukçular kendi aralarında bu terimin anlamı konusunda fikir birliğine varamamakla birlikte altmış yıldır bu terimi tartışmaktadırlar. Amerika’da pek çok hukuk fakültesinde bu konuda dersler vardır. Gazeteci ve politikacılar bu terimi sıklıkla kullanmaktadırlar. Uygulamacılar yani savcı ve avukatlar bu alanda uzmanlaşmak için çalışmalar yapmaktadırlar. Ayrıca bu terim Amerika dışındaki ülkelerde İngilizce olarak veya çeviri şeklinde sıklıkla kullanılmaktadır.
Akademik, mesleki ve popüler kültürde sıklıkla kullanılmasına rağmen beyaz yaka suçu terimi maddi ceza hukukunda çok az yer almaktadır. Bu terime sadece bazı muğlak ifadeler içeren ceza kanunlarında rastlanmaktadır ve bir fiilin beyaz yaka suçu olup olmadığının neye göre belirleneceği sorusu sadece birkaç kararda tartışılmıştır. Ya da en azından şu ana kadarki durum budur. Beyaz yaka suçu teriminin yükselişi Amerikan mevzuatının önemli parçalarından birisini oluşturan Sarbanes-Oxley Kanunu’nun1 kabulü ve bu kanuna ilişkin sempozyumla birlikte başlamıştır.
Bu makalenin amacı beyaz yaka suçu teriminin farklı anlamlarını pek çok açıdan sorgulamaktır. Makaleye sosyal bilimlerle ilgilenenler arasında tartışma ve eleştiri konusu olan üç noktayla başlıyorum. Daha sonra terimin hukukçu akademisyenler, uygulamacılar, avukatlar, savcılar arsındaki çeşitli kullanılış biçimlerine değineceğim. Bu aşamada diğer sosyal bilimlerden daha dar bir çerçeve söz konusudur. Daha sonra terimin maddi ceza hukukunda özellikle de Sarbanes-Oxley Kanunu’ndaki kullanılışına değineceğim. Burada sözü edilecek olan beş farklı kullanılış biçiminden sadece bir ya da iki tanesi tartışmasızdır. Son olarak terimin hukukçular tarafından ne şekilde kullanılması gerektiğini sorgulayacağım. Benim iler sürdüğüm görüş, farklı sorunları da beraberinde getirmesine rağmen beyaz yaka suçu teriminden vazgeçilmesinin mümkün olmadığıdır. Ancak ben terimin dikkatli kullanılması gerektiğini düşünüyorum. Buna bağlı olarak hukuk teorisyenlerine beyaz yaka suçu terimini ilk önce konuya özgü bir yaklaşımla değerlendirmelerini öneriyorum.
