Yatırım Kuruluşu İhtisas Personelinin Özen ve Sadakat Yükümlülüğünden Kaynaklanan Davalarda İddia ve Savunmanın Temelleri

The Basis of Claims and Defenses Against Investment Firm Personnel Stemming From the Core Fiduciary Duties of Care and Loyalty

Mehmet ONUR,Onur KALKAN

Finansal danışmanlar/aracılar ve müşterileri arasındaki ilişkiler güven esasına dayanmakta olup, finansal danışmanlar/aracıların gereken özeni göstermeyerek, kendilerinden beklenen tedbir ve gayret nispetinde hareket etmemeleri özen yükümlülüğüne aykırılık teşkil edecektir. Menkul kıymet uyuşmazlıklarında, bir finans sektörü çalışanının yatırım danışmanı veya bir üye temsilcisi olarak hareket edip etmediğinin yasal statüsü özen ve sadakat yükümlülüğüne dayalı bir yükümlülüğünün kapsamını da etkileyecektir. Finansal danışmanların portföy yönetim hesaplarında geniş bir özen ve sadakate dayalı bir yükümlülüğünün bulunduğu kabul edilmektedir. Bununla birlikte, portföy yönetimi olarak kullanılmayan bir hesapta finansal danışmanın, yatırımcı hesabında bir işlem gerçekleştirebilmek için oldukça sınırlı bir yetkiye sahip olduğu hususları öncelikli olarak göz önünde tutularak, hukuk yargılaması sürecinde iddia ve savunmaların değerlendirilmesi yatırımcı uyuşmazlıklarının etkin biçimde çözüme kavuşturulmalıdır.

Yatırım Kuruluşu, Yatırım Kuruluşu Personeli, Özen Yükümlülüğü, Sadakat Yükümlülüğü, İspat Yükü.

The relationship between financial advisers/intermediaries and their customers are based on trust, and not showing due diligence and not acting within the effort required from them will be contrary to the obligation of care to the customers. In case of securities disputes, the legal status of whether a financial sector employee acts as an investment advisor or member of a finance sector will affect the scope of an obligation based on diligence and loyalty obligation. It is recognized that there is a broad commitment and loyalty-based obligation in the portfolio management accounts of financial advisors. However, an account that is not used as portfolio management, the consideration of claims and defenses in the legal proceedings should be effectively resolved by considering the fact that the financial advisor has a very limited authority to carry out a transaction in the investor’s account.

Investmentfirm, Investment Firm Personnel, Duty of Care, Duty of Loyalty, Burden of Proof.

I. GENEL OLARAK

Yatırımcılar, kendilerine yatırım tavsiyeleri sağlaması için yatırım danışmanlarının kamuoyunca algılanan tecrübelerine bağlı olarak sermaye piyasası profesyonellerine başvurduklarında, yatırımcılar sıklıkla finansal danışmanların müşterinin menfaatine davranıyor olduğuna inanır¹ . Finansal danışmanlar ve bünyesinde çalıştıkları yatırım kuruluşları belirli bir oranda komisyon olarak veya müşterinin yönetilen varlıklarının yüzdesi oranında bir karşılık elde ettiğinden, aracının ve yatırımcı ile çalışan müşteri temsilcisinin (birlikte üye temsilcisi olarak anılacaktır) kendi menfaatinin müşteriye yapılan yatırım önerilerini etkileme olasılığı bulunmaktadır. Yatırımcıların yatırım kuruluşu çalışanları tarafından yönlendirilmesinin usulsüz bir yatırım danışmanlığı² faaliyeti olup olmadığı uyuşmazlık çözümlerinde önem arz etmektedir. Nitekim söz konusu faaliyeti gerçekleştiren yatırım kuruluşu çalışanları tarafından alım-satım aracılığı faaliyeti sırasında, bu faaliyetin sınırlarını aşar şekilde yatırımcıların alım-satım iradeleri yönlendirilebilmekte; yatırımcılar yatırım kuruluşu çalışanları tarafından sürekli olarak aranarak, yatırım kuruluşu çalışanlarının komisyon elde etmelerini temine genellikle kazanç getirmeyecek paylarda büyük montanlı alım-satım yapmaları teşvik edilmektedir. Bu çerçevede, söz konusu faaliyetin esas itibariyle bir yatırım danışmanlığı faaliyetine evrildiği, ancak yatırım kuruluşlarının söz konusu faaliyetin gereklerine uyma yükümlülüğünden kurtulmak ve bu yolla haksız komisyon elde etmek amacıyla, özü itibariyle yatırım danışmanlığı faaliyeti olan bu faaliyeti usulsüz icra ettiklerinin ileri sürülmesi mümkündür.

II. SERMAYE PİYASASI İHTİSAS PERSONELİNİN ÖZEN YÜKÜMLÜLÜĞÜ

Özen borcu, vekilin iş görme yoluyla amaçlanan sonucun başarılı olması bakımından hayat deneyimlerine ve işlerin olağan akışına göre gerekli girişim ve davranışlarda bulunması ve yatırımcı için en iyi sonucu engelleyecek davranışlardan kaçınması olarak tanımlanabilir. Buna göre borsa üyelerinin, yatırımcının talepleri doğrultusunda menkul kıymetlerin alım-satımının gerçekleşmesi amacıyla gerekli davranışlarda bulunma yükümlülüğü altındadır. Bu kapsamda, borsa üyeleri, kabul ettikleri müşteri emirlerini müşterinin iradesine uygun biçimde ve zamanında borsaya intikal ettirmekle yükümlüdürler. Borsa üyesi, emrin gerçekleşmesi için en iyi gayreti sarf etmek ve müşterisi için piyasada o anda mevcut en iyi fiyattan işlem yapma yükümlülüğü altındadır³ . Dolayısıyla, sadakat yükümlülüğü kapsamına dâhil olan bu fiillere yönelik olarak⁴ , müşteri tarafından piyasada belirli bir fiyattan emir verilmesine karşın emrin icra edildiği anda alım/satım fiyatının müşterinin emrinin verildiği andaki fiyattan farklı olması halinde sorumluluğa ilişkin iddialar ortaya çıkabilmektedir⁵ .

Bununla birlikte, öncelik kuralları çerçevesinde iletilmek zorunda olan müşteri emirlerinin, borsada eşleşip eşleşmeyeceği borsa üyesinin inisiyatifinde değildir⁶ . Bu çerçevede, anılan taleplerin gereğinin yerine getirilmesine karşın emrin gerçekleşmemesi halinde, borsa üyesinin herhangi bir sorumluluğu bulunmamaktadır.