“Sermayesiz” Sermaye Şirketi ile Ortaya Çıkan Hukuki Sorunlar ve Bunlara Karşı Alınması Gereken Hukuki Önlemler

The Legal Problems Generated by Stock Corporation without Capital and the Legal Remedies to Prevent Them

Hasan PULAŞLI

Sermaye şirketlerinin özelliği, sermayenin ön planda olması ve alacaklılara karşı şirketin malvarlığıyla sorumlu olmasıdır. Ayrıca, sermayenin korunması ilkesi gereği, nakden taahhüt edilen sermaye paylarının tescilden önce ödenmesidir. Ancak, 7099 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle, limited şirketlerde nakden taahhüt edilen sermaye paylarının tescilden önce ödenme şartının kaldırılması, uygulamada, birçok sorunun ortaya çıkmasına sebep olacaktır. Bu bağlamda, tescille tüzel kişilik ve aynı zamanda işlem ehliyetini kazanan şirketin yapacağı işlemlerle ilgili bir ödeme kaynağının mevcut olmaması ve daha da önemlisi, sermaye paylarının ödenme şartına bağlı olan oy hakkı, kazanç payı haklarının doğumu ve payın devrine ilişkin teknik hukuki sorunların nasıl aşılacağı tartışılmalıdır.Alman limited şirketler hukukunda 2008 yılında kabul edilen teorik olarak bir Euro ile kurulabilen “(sınırlı sorumlu) girişimci şirket” “Unternehmergesellschaft (haftungsbeschränkt)” tipine nazire yapılırcasına yapılan bu değişiklik Türk hukuku için talihsizlik olmuştur.

Limited Şirket, Sermaye Şirketi, Oy Hakkı, Kazanç Payı, Payın Devri ve Ticaret Unvanı.

The main characteristics of corporations are that the capital is forefront and the company’s liability is bounded with its assets. In addition, according to the principle of capital maintenance, the subscribed cash capital is paid before registration. However, with the amendments of the law no. 7099 the condition to pay the subscribed cash capital before registration is revoked for limited liability companies and this amendment will create multiple problems in practice. In this context, it should be argued how the difficulties generated by the lack of source of payment regarding the transactions of the company which acquires legal entity status and juridical capacity with the registration shall be resolved and more importantly, how judicial problems relating to the right to vote, the beginning of the right to the dividend and share transfer shall be surmounted.This amendment which is in parallel with the approval of “(limited liability) Entrepreneurial Company”, “Unternehmergesellschaft (haftungsbeschränkt)” which can theoretically be established with one Euro, in German limited liability company law in 2008, is very unfortunate for the Turkish law.

Limited Liability Company, Corporation, Right to Vote, Dividend Share, Share Transfer and Trade Name.

GİRİŞ

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda, yürürlüğe girmeden önce şirketlerde “şeffaflık ve hesap verilebilirlik” ilkelerini ortadan kaldıran değişikler yapıldığı gibi, yürürlüğe girdikten sonra da çağdaş yeniliklere ve iyileştirmeye yönelik değil, aksine genel olarak “şirket masraflarının” azaltılması amacını taşıyan değişiklikler yapılmaktadır. Bunlardan biri özellikle 7099 sayılı Kanun’la yapılan ve limited şirketin kuruluşunda tescilden önce pay bedellerinin itibari değerinin en az %25’inin ödenmesi zorunluluğunun kaldırılmasıdır. Böylece, bir sermaye şirketi olan limited şirketin “sermayesiz” olarak kurulup ticari hayatta faaliyette bulunabilme imkânı tanınmıştır. Muhtemelen buna gerekçe olarak belki birçok Avrupa ülkesinde 1 (bir) Euro (€) sermaye ile kurulabilen sermaye şirketlerinin kurulması örneği gösterilebilir. Bu nedenle, aşağıda öncelikle teorik olarak 1 Euro sermaye ile kurulabilen şirket tipi hakkında gerekli açıklamalar yapılıp, sonra da “sermayesiz sermaye şirketi” (Kapitallose Kapitalgesellschaft) ile ilgili olarak uygulamada ortaya çıkacak hukuki sorunlar incelenecektir.

I. ALMAN HUKUKUNDA BİR EURO SERMAYE İLE KURULABİLEN SERMAYE ŞİRKETİ “

Son yıllarda tüm Avrupa ülkelerinde özellikle şirket kuruluşlarının kolaylaştırılması ve masrafların azaltılması amacıyla yeni düzenlemeler yapılmaktadır. Bu bağlamda Alman hukukunda 2008 yılında Limited Şirketler Kanunu’nda “Gesetz betreffend die Gesellschaften mit beschränkter Haftung (GmbHG)” yapılan köklü değişiklikle, “hukuki şekil” olarak limited şirketin bir varyasyonu olan, ancak sermaye açısından limited şirketin bir alt türü ve teorik olarak 1 Euro sermaye ile kurulabilen “(sınırlı sorumlu) girişimci şirket” örnek olarak verilebilir. Alman kanun koyucusu (sınırlı sorumlu) girişimci işletme şirketini, Limited Şirketler Kanunu’nda (GmbHG) özel olarak §5a hükmünde düzenleyerek, 25.000 Euro sermayeli normal limited şirketten farklı unsurlarını göstermiş, ortaya çıkabilecek hukuki sorunları önlediği gibi hukuk güvenliğini de sağlamıştır. Öğretide de, (sınırlı sorumlu) girişimci şirketin, normal limited şirkete geçiş safhası olarak (Übergangsstadium) tasarlandığı belirtilmektedir¹ .

Böylece, ticari faaliyette bulunmak isteyen, ancak en az 25.000 Euro tutarında sermayeyi getiremeyen kişi veya kişilere, hem 100 veya 200 Euro hatta daha düşük bir sermaye ile bir “(sınırlı sorumlu) girişimci şirket” “Unternehmergesellschaft (haftungsbeschränkt)” veya “UG (haftungsbeschränkt)” kurabilme imkânı verilmiş olmakta hem de şirketin ticaret unvanı vasıtasıyla, bu şirketle işlem yapacak olan kişiler uyarılmış ve korunmuş olmaktadır. Bu şirketin asgari sermayesi 1 Euro (GmbHG § 5a/1) ve azami sermayesi de 24.999 Euro olabilir.

Alman bilimsel öğretisinde bu şirket, kendine özgü bir hukuki şekil değil, aksine limited şirketin sadece aynısından biraz farklı bir varyasyonu olan “mini-limited şirket” (mini-GmbH) ve “1-Euro’luk Limited şirket” (1-Euro-GmbH) olarak anılmaktadır² . Bu sınırlı sorumlu girişimci şirketin niteliklerini kısaca şöyle sayabiliriz: Bu şirkete ayın cinsinden sermaye konulamaz ve sadece nakdi sermaye taahhüt edilmesi ve bunun da tamamen ödenmesi gerekir (GmbHG § 5a/2). Ayrıca, net kârın en az %25’inin, klasik limited şirketteki asgari sermaye miktarı olan 25.000 Euro’ya ulaşıncaya kadar her yıl yedek akçelere³ ayrılması gerekir (GmbHG § 5a/3). Esas sermaye 25.000 Euro’ya ulaşınca, şirket, istenilirse klasik normal limited şirkete dönüştürülebilir. Bu durumda kâr dağıtımı ve diğer sınırlamalar da uygulamadan kalkmaktadır. Ancak, paysahibi veya sahipleri isterlerse (sınırlı sorumlu) “girişimci şirket” “UG (haftungsbeschränkt)” olarak eski halini koruyup, ticaret unvanını aynen kullanabilirler (GmbHG, § 5a/5). Çünkü (sınırlı sorumlu) girişimci işletme şirketi hukuki şekil olarak limited şirket olup, kural olarak limited şirkete ilişkin hükümler uygulandığından, bunun tür değiştirip limited şirkete dönüşmesi söz konusu olmaz. Aynı şekilde, sermayesi 25.000 Euro olan bir limited şirket sermaye azaltılması yaparak, (sınırlı sorumlu) girişimci şirkete dönüşmesi de mümkün değildir⁴ ; çünkü GmbHG § 58/2, cüm. 1 hükmü uyarınca, sermaye azaltılmasında limited şirketlerde asgari sermaye tutarının (25.000 Euro’nun) altına indirilmesi yasal olarak mümkün değildir. Dolayısıyla, bir (sınırlı sorumlu) girişimci işletme şirketinin ancak kuruluşta kabuk edilerek kurulması mümkündür.

II. ŞİRKETİN BORÇLARINI ÖDEME TEHLİKESİ KARŞISINDA ORTAKLAR GENEL KURULUNUN DERHAL TOPLANTIYA ÇAĞRILMASI

Belirtmek gerekir ki, bu hususta son derece ilginç olan GmbHG § 5a/4 hükmüdür. Buna göre, “GmbHG § 47/3⁵ hükmünden ayrı olarak, şirketin ödeme aczi tehlikesi (drohenden Zahlungsunfähigkeit)⁶karşısında ortaklar genel kurulunun derhal toplantıya çağrılması gerekir”. Doktrinde, bu kuralın ortakların kriz içinde bulunan şirketiyle yakından ilgilenmeleri gerektiğini ve özellikle alacaklıları korumayı amaç edindiği ve genel olarak da kesin, vazgeçilemez bir düzenleme olduğu belirtilmektedir⁷ . Bu durumda, şirket müdürü ortaklar genel kurulunu derhal toplantıya çağırılmakla yükümlüdür. Bu yükümü ihmal etmesi halinde, meydana gelen zararlardan şirkete karşı sorumlu olur (GmbHG § 49/3)⁸ . Kanımca, 50-100 Euro hatta daha düşük bir sermaye ile kurulmuş “(sınırlı sorumlu) girişimci işletme şirketi”nin üçüncü kişilerle işlem yaptığında şirket yetkilisi veya paysahibinin kişisel güvence vermemesi halinde, daha baştan ödeme güçlüğü içinde olması açık olduğundan, genel kurulun toplantıya çağrılıp, ortak veya ortaklardan sermayenin artırılmasının istenilmesi gerektiğinin yasal olarak öngörülmesini, alacaklıları koruma amacı olsa da, anlamak gerçekten güçtür.