Karanlık Ağ’da Soruşturma

Ermittlungen im Darknet

Arndt SINN,Nilüfer KÖKER

İnternetin karanlık kısmı olan karanlık ağda kıyıda köşede kalmış birçok alan vardır ve failler bu alanlarda neredeyse hiç risk almaksızın faaliyetlerini gerçekleştirebilmektedirler. Merkezi serverler yoktur, google arama konusunda yardım etmemektedir ve internet adresleri ‘.onion’ ile biten şifreli harf ve sayı dizilerinden oluşmaktadır. Şifreleme teknolojilerinin kötüye kullanılması ve yasal yollarla anonim kalabilme, soruşturma makamlarına en büyük zorluğu sunmaktadır. Bu çalışma, taktik ve hukuki açıdan cezai soruşturma imkânlarını ele almaktadır. Darknet’in kanunsuz bir alan olmamasına rağmen, kullanılan teknoloji sebebiyle soruşturmaların zorlaştığı anlaşılmakta. Bunun sonucunda, soruşturma metotlarına yönelik yeni yetkilendirme temelleri gerekmektedir. Almanya’da, ceza kovuşturması amacıyla kaynak telekomünikasyon gözetimi ve çevrimiçi arama yöntemleri için yeni yetkilendirme temelleri 2017 yazında getirilmiştir.

Karanlık Ağ, Şifreleme Teknolojileri, Kaynak Telekomünikasyon Gözetimi, Çevrimiçi Arama, Gizli Soruşturmalar.

I. Giriş ve Genel

Internet günümüzde toplumumuzun bir parçası haline gelmiştir. Yeni iletişim, bilgi ve tüketim biçimlerinin yanı sıra üretim, hizmet ve yönetimin algoritmasını sağlar. Bununla birlikte, internetin suç bakımından veya sosyal ve devlet güvenliği açısından tehlike yaratan faaliyetler için kullanımı tartışılmaktadır. 1990’larda, bu öncelikle pornografiye kontrolsüz erişim şeklinde karşımıza çıkmıştır. 2000’li yıllarda müzik ve filmlerin takas programlarının gelişmesi ve bugün, 2010'larda ise internet vasıtasıyla ulaşılabilen medyaların ve uyuşturucuya ve silahlara kolayca erişilebilmesinden dolayı failler radikalleşmiş ve bu konu sık sık konuşulur hale gelmiştir.

Siber suçlar Alman Ceza Hukukunda öncelikli olarak takip edilen suçlardandır. Teknik olarak internetin World Wide Web (dünya internet ağı) biçimindeki yaygın kullanılabilirliğinden bu yana çok şey değişmiştir. Kamunun kolayca eriştiği ve Google ile başka arama motorları tarafından da kullanılan www'nin (World Wide Web) yanı sıra, internetin daha başka kullanım şekilleri de görülmektedir. Bunların bazıları, anlaşılması zor veya imkânsız olan iletişimi ve veri alışverişini sağlamak için özel olarak tasarlanmıştır. Bunlar günümüzde genelde "Karanlık ağ" terimi altında özetlenen ve internette yasa dışı amaçlar için kullanılan kanallardır. Bunlara "Silk Road" (ipek yolu) gibi pazar yerleri ve "TOR" (the onion router network) ağından birçok forumlar ile yazılım ve farklı medyalar için takas programları dâhil edilmektedir. Tabiî ki de sadece serbest ve takip edilmeyen bilgi alış verişini amaçlayan, çok sayıda tamamen yasal ve anlaşılabilir kullanım biçimlerinin mevcut olduğu da göz ardı edilmemelidir.

İnternetin karanlık kısmı olan Karanlık ağda kıyıda köşede kalmış birçok alan vardır ve failler bu alanlarda neredeyse hiç risk almaksızın faaliyetlerini gerçekleştirebilmektedirler. Merkezi serverler yoktur, google arama konusunda yardım etmemektedir ve internet adresleri '.onion' ile biten şifreli harf ve sayı dizilerinden oluşmaktadır.

Bu durum Karanlık ağın yapısıyla ve erişimiyle ilgili: World Wide Web'deki veriler, daha sonra doğrudan kullanıcı tarafından indirilen merkezi bilgisayarlarda saklanabilirken; Karanlık ağdaki veriler ağdaki kullanıcılar tarafından yerel bilgisayarlara yerel olarak dağıtılır ve indirilmek istendiğinde diğer kullanıcı bilgisayarlarına yeniden yönlendirilir. Kullanıcı, ücretsiz anonimleştirme yazılımı ile Karanlık ağ'a erişim kazanır. En yaygın olan TOR tarayıcısıdır. Bu yazılım, iki bilgisayar arasında şifrelenmiş iletişimi her zaman ek bilgisayarlar aracılığıyla iletir. Böylelikle iletişim taraflarının gerçekten kiminle iletişim kurduklarını öğrenmeleri imkânsız hale gelir. Gerçek kimlikler tüm katılımcılar için karanlıkta kalır.

Polis de şimdiye dek karanlık alanları aydınlatmak için kısıtlı imkânlara sahip oluştur. İşte bu özellikler Karanlık ağı failler için çok cazip hale getirmektedir. Bu durum asgari yakalanma riskiyle faaliyetlerde bulunmak için en ideal koşulu oluşturmaktadır. Karanlık ağda her şey sunulmaktadır: uyuşturucular, silahlar, çocuk pornografisinden canlı yayında istismara kadar, sahte kimlikler ve tüm suç hizmet çeşitleri (crime-as-a-service). Genelde sanal para olan Bitcoin ile ödeme yapılır, böylece ödeme yapan kişi anonim kalır. Bitcoin bir veri tabanı olarak şimdiye kadar yapılmış tüm işlemlerin geçmişini içeren bir blockchain kullanır. Bu blockchain tamamen şeffaftır ve herkes tarafından görülebilir. Bitcoinlerin aktarıldığı hesaplar bitcoin cüzdanı olarak adlandırılır. Bunlar bir kişinin kimliğine bağlı değildir ve herhangi bir sayıda üretilebilir, böylece bir Bitcoin işleminin ortakları genellikle tamamen anonim kalabilmektedir. Buna göre Bitcoin karanlık ağda yasadışı ticaret yapmak için bir para birimi olarak büyük bir popülerliğe sahiptir.

2011 de piyasaya sürülmesinden beri İpek yolu (Silk Road) platformu üzerinden yasadışı olan neredeyse her şey satın alınabiliyordu. Satışların 1.2 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor. Sadece uyuşturucu ticaretinin 1 milyar dolar olduğu söyleniyor. Amerikan FBI'yı site sahibini Ekim 2013'te tutuklayıp siteyi engellemiştir. Soruşturmalar, sadece operatörün forumlarda ve sosyal ağlarda kimliğini gizlemedeki dikkatsizliği nedeniyle kimliğinin açığa çıkması sonucunda başarılı olmuştur. Bundan kısa bir süre sonra 'Silk Road 2.0' açılmış ancak 2014 yılında bu site de kapatılmıştır. Soruşturmalar gizli soruşturmacılar sayesinde başarılı olmuştur. Bu gizli soruşturmacılar, uyuşturucu tüccarlarının kimliğine ulaşmak amacıyla müşteri gibi uyuşturucu satın almışlardır.

Sonrasında ise İpek Yolu 3.0 açıldı. Ancak soruşturmalar, karanlık ağ'daki yasadışı ticareti kalıcı bir şekilde zayıflatamamıştır.

Silah ticareti daha da gelişmekte. Tabancadan makineli tüfeğe kadar her silah bulunabilmekte ve bu tür tekliflerin alıcısı var: Medya ya yansıyan Münihli silahlı saldırgan cinayet silahını Karanlık ağ'dan temin etmiştir.

Çocuk pornografisi takası da ilgili platformlarda gerçekleşir. Takas yapabilmek için, kişiler uygun içerikli dosyalar yükleyerek güvenilirliklerini kanıtlamaları gerekir. Aksi takdirde, karanlık ağ'da herhangi bir takas ortağı bulunamaz. Karanlık ağdaki asgari yakalanma riski sebebiyle çocukların cinsel istismarıyla ilgili faaliyetlere ilişkin failler gittikçe cesaretlenmekte. İstismar sipariş edilebilmekte ve canlı olarak Skype üzerinden takip edilebilmekte. 20 dakikanın ücreti 100 Amerikan dolarıdır. Bunun için Filipinli ebeveynler çocuklarını çevrimiçi bir fotoğraf makinesinin önünde cinsel tacize uğratıyorlar. Europol'e göre, Çocuk istismarına ilişkin çevrimiçi ağların 25.000'e kadar katılımcısı bulunmaktadır. Belge sahtekârları da kar vaat eden her şeyi sunmaktadır: Bunlar AB pasaportları, ABD pasaportları, biletler, vb. Ek hizmetler, uygun veri tabanlarına bir giriş vaat etmektedir. Yasadışı hizmetlerin sağlanması da giderek artmaktadır. Bu nedenle, her türlü kötü amaçlı yazılım sipariş üzerine satın alınabilir. Bu sayede bilgisayarlar yavaşlatılabilir veya casusluk ya da diğer suç amaçlarına yönelik kötüye kullanılabilir. Cinayet bile sipariş edilebilir.

Bu "karanlık ağ", radikal mesajlar ve yasa dışı düşünce ile yasa dışı elde edilen mallara yönelik internetin geri kalanından doğrudan erişilemeyen bir alanın olması yanı sıra, görünüşte hukuk dışı bir alanda bir iletişim ve etkileşim biçimi olarak giderek artan bir ilgi kazanmıştır.

Karanlık ağda, anonimlik ve takip edilemezlik vaadiyle radikallere ve suçlulara hitap eden bir ortam yaratılmıştır. BKA'nın (Federal Kriminal Dairesinin) yeni bulguları, Suriye ye gidenlerin yaklaşık %10-15'inin sadece internet üzerinden radikalleştiğini, bunun önemli bir kısmının karanlık ağ faaliyetlerinden kaynaklandığını, sayısı bilinmeyenlerin muhtemelen daha yüksek olduğunu varsayıyor.

Organize suç ta, karanlık ağı uzun zamandır, yasadışı faaliyetler, hizmetler ve ürünler için bir ticaret merkezi olarak fark etmiştir. Europol ve Federal Kriminal Dairesi bu konuya ilişkin özellikle "crime-as-a-service"i, yani "hizmet olarak suç"u faaliyet türü olarak saymakta.

Internet'in halka açık olmayan bölümlerinde, yasadışı geniş bir hizmet yelpazesi sunan ve böylece yüksek kar elde eden uluslararası yapılandırılmış çalışma grupları gözlemlenmekte. Ürün yelpazesi şu şekildedir: Ransomware (-toolkits), çeşitli suç faaliyetleri için kurye ağı sağlamak, DDoS saldırıları, zararlı yazılım üretimi ve dağıtımı, veri hırsızlığı, hassas verilerin alım satımı, örneğin erişim veya ödeme bilgileri, suç fiilleriyle elde edilen malların kaynağını gizleyen mali ya da meta aracıların arabuluculuğu, yasadışı bilgilerin alışverişi için iletişim platformları, örneğin "Yeraltı Ekonomisi" (=Underground Economy) olarak adlandırılan forumlar, kişinin kimliğini gizlemek için anonimleştirme ve barındırma hizmetleri, yasa dışı yollarla elde edilen bilgi ve / veya malların saklanması için internette sunulan gizli saklama alanları.

Hukuki açıdan, karanlık ağ'daki soruşturmalar bağlamında yanıtlanması gereken çeşitli sorular vardır: Hangi yetkilendirme temelleri kullanılabilir? Sınırlar ötesi soruşturmalar yapılabilir mi? Başka bir ülkede bulunan verilere doğrudan erişim sağlanabilir mi? Başka bir ülkede elde edilen deliller başka bir ülkeye nasıl aktarılabilir (delil aktarımı)? Bu deliller değerlendirilebilir mi? Bunlar şu anda tartışılan konulardan sadece birkaçı. Bu tebliğde karanlık ağ ile ilgili soruşturmalara ve Alman yetkilendirme temellerine odaklanacağım.

II. Karanlık Ağ, Kanunsuz Bir Alan mıdır?

Karanlık ağa sıkça kanunsuz bir alan denir, yani görünüşte hiçbir yasanın geçerli olmadığı sınırlı bir alan olarak tanımlanır. Kanunsuz alanlar hukuk teorisinde tartışılmaktadır, ancak kanunsuz alanı tanımlayan özellikler Karanlık ağla örtüşmemektedir. Çünkü karanlık ağda kanunun bir izin ya da yasak olarak geçerliliği sorgulanmamaktadır. Tabiî ki de TOR'un kullanımında da başkaların haklarını ihlal etmeme yasağı uygulanır. Ancak burada sağlanmış olan anonimlikle birlikte, yasadışı faaliyetlerin günyüzüne çıkarılması riski önceden açıklanmış olan teknik imkânlar sebebiyle minimuma indirilmiştir. Öyleyse burada asıl önemli olan, alanın kanunsuzluğu değil, kişilerin kimliklerinin sınırlı şekilde tespit edilebilmesi, dolayısıyla Karanlık ağın "tespit edilememe özgürlüğü". Bu nedenle doğru soru şu şekilde olmalıdır: Karanlık ağ soruşturma yapılamayan bir alan mıdır?

III. Karanlık Ağ, Soruşturma Yapılamayan Bir Alan mıdır?

Çocuk pornosu şebekeleri, uyuşturucu ve silah piyasaların kullanılması ve suç faillerinin anonimliği gibi karanlık ağ ile ilgili sorunlar soruşturma ve kovuşturma makamları için yabancı değildir. Uzun yıllardır, soruşturmacılar suç şebekelerini takip etmeye ve yasadışı karanlık ağ faaliyetlerini ortadan kaldırmaya çalışıyorlar. Dünyadaki çeşitli bölümler/daireler bu alandaki araştırmalarda uzmanlaşmıştır. Almanya’da da bu konuyla yoğun olarak ilgilenen özel bölümler/daireler bulunmaktadır. Başta vurgulamak gerekirse, karanlık ağ da soruşturma pekâlâ mümkündür. Ancak uygulamadaki takip, bir kaplumbağa ve tavşan yarışı gibi aktörler arasındaki mesafenin mümkün olduğunca kısa tutulmasını sağlamak gibidir. Çünkü suç failleri bu yarışta soruşturma ve kovuşturma organlarının bir adım önünde olmak için her türlü teknik imkânı kullanırlar. Sonuçta, İpek Yolu platformlarının ve diğer ticaret merkezlerinin yok edilmesiyle ilgili soruşturmaya yönelik başarılar elde edilmiştir.