Patentlerin Hükümsüzlüğü Bakımından Sınai Mülkiyet Kanunu

The Nulity of Patent Accordding to Industrial Property Code

Mehmet ESKİ

Uzun süreden beri yasalaşması beklenen Sınai Mülkiyet Kanunu Tasarısı, 10.01.2017 tarih ve 29944 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Çalışmada patentlerin hükümsüzlüğü konusu üzerinde durulacak ve bu bağlamda ilga 551 sayılı Patent Haklarının Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (ilga 551 sayılı KHK) ile Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK) ilgili hükümleri karşılaştırmalı olarak incelenecektir.

Patentin Hükümsüzlüğü, Patentlenebilir Buluşlar, Patentlenebilirliğin İstisnaları, Hükümsüzlük Davası.

The Draft Industrial Property Code, which has been long expected to become part of the law, has entered into force by its publication in the 29944 numbered Official Gazette, on January 10, 2017. The focus of this article is the nullity of the patent rights; in this regard, articles of the former 551 numbered Patent Decree as well as the new provisions of the Industrial Property Law is examined in comparison.

The Nullity of Patents, Patentable Invention, The Exemptions of Patentable Invention, The Case of Nullity.

Giriş

Farklı alanlara hizmet eden sınai mülkiyet haklarını aynı çatı altında toplayan SMK patent ve faydalı modele dördüncü kitabında yer vermektedir.

İnceleme konumuzu teşkil eden patentin hükümsüzlüğü ilga 551 sayılı KHK’da m.129 vd. hükümlerinde düzenlenmiştir. SMK ise konuyu m.138 ve m.139 hükümlerinde düzenlemektedir. SMK m.138’de hükümsüzlük halleri ve m.139’da ise hükümsüzlüğün etkisi düzenlenmiştir.

I. Hükümsüzlük Halleri

SMK m.138’de de hükümsüzlük halleri ilga 551 sayılı KHK’da olduğu şekilde, tekrardan kaçınma maksatlı olarak tek tek ayrıntılı olarak sayılması yerine kanunun önceki maddelerine atıflar yapılması suretiyle düzenlenmiştir. Bu doğrultuda SMK m.138 uyarınca hükümsüzlük halleri aşağıdaki gibidir.

SMK m.138 f.1 a) bendinde SMK m.82 ve 83’te zikredilmiş olan patentin konusunun patent verilebilirlik şartlarını taşımaması hükümsüzlük hali olarak düzenlenmiştir. Bu hal patentlerin hükümsüzlükleri yönünden uygulamada en çok uyuşmazlığa sebebiyet veren hal olarak karşımıza çıkmaktadır¹ .

Bilindiği üzere teknolojinin her alanındaki buluşlara yeni olması, buluş basamağı içermesi ve sanayiye uygulanabilir olması şartıyla patent verilir. Bu doğrultuda SMK m.82’de patentlenebilir buluşlar ve patentlenebilirliğin istisnaları düzenlenmiştir. İlga 551 sayılı KHK’da bu hususlara 5 ve 6. maddelerde yer verilmiştir. SMK m.83’te ise yenilik, buluş basamağı ve sanayiye uygulanabilir olmaya ilişkin kriterler belirlenmiştir. İlga 551 sayılı KHK’da ise bu kriterler 7,9 ve 10. maddelerde yer almaktadır.

SMK’da, patentlenebilir buluşlar ve patentlenebilirliğin istisnalarına ilişkin önemli yenilikler mevcuttur. Bu açıdan bakıldığında dünya genelinde teknolojiye yeni alanların katılması, Türkiye’nin de taraf olduğu Dünya Ticaret Örgütü nezdinde kabul olunan TRIPS² ve Avrupa Patent Sözleşmesi³ (EPC⁴ ) kapsamında kurulan düzen, yeni düzenlemeleri esasen zorunlu kılmıştır. Öte yandan patentlenebilirliğin alanının zamanla genişlemesi ve buraya zamanla canlı doğa ve insan yaşamına ilişkin hususların dahil olması hukuki tartışmadan öte etik ve dinsel tartışmaları da tetiklemektedir.