Türk Hukukunda Sermaye Değişikliğinin Kolaylaştırılması İçin Bir Öneri(*)

A Suggestion for Facilitation of Alteration of Capital in Turkish Law

Esra CENKCİ

Ticari hayatın dinamik yapısı ve yeni hukuki kurumlar, anonim ortaklıkta sermaye değişikliğini kolaylaştıran yasal düzenlemelerin varlığını gerektirmektedir. Kayıtlı sermaye sisteminin kabulüyle birlikte, sermaye artırımı konusunda esneklik sağlanmış olsa da, sermaye azaltımı için aynısını söylemek güçtür. Oysaki yeni Türk Ticaret Kanunu, sermaye değişikliği kolaylaştırıldığında ortaya çıkabilecek sorunları önleyici donanıma sahiptir. Bu bağlamda, İsviçre Borçlar Kanunu değişikliği kapsamında öngörülen ve sermaye değişikliğini bir bütün olarak kolaylaştırmayı amaçlayan Kapitalband kurumuna Türk hukukunda da ihtiyaç duyulmaktadır.

Kapitalband, Sermaye Azaltımı, Sermaye Artırımı, Esnek Sermaye Sistemi, Yönetim Kurulu.

Dynamic nature of commercial life and accepted new legal institutions require the existence of legal regulations that facilitate alteration of capital in company limited by shares. Even if the flexibility is provided about capital increase with the adoption of the registered capital system, it is hard to say the same for reduction of capital. The new Turkish Commercial Code, however, has preventive capability to problems that can occur when the alteration of capital is facilitated. In this regard, there is a need in Turkish law for the institution of Kapitalband, which is envisaged within the amendment of the Swiss Code of Obligations and aims to facilitate the alteration of capital as a whole.

Kapitalband, Reduction of Capital, Capital Increase, Flexible Capital System, Board of Directors.

I. GİRİŞ

İsviçre Borçlar Kanunu (İsv. BK)’nun anonim ortaklıkları düzenleyen hükümlerinde kapsamlı değişiklik öngören revizyon çalışmaları¹  sonucunda hazırlanan 21 Aralık 2007 tarihli kanun tasarısında² , sermaye değişikliği konusunda önemli yenilikler içeren Kapitalband kurumu göze çarpmaktadır³ . Bu yenilikler, 1 Haziran 2012 tarihinde İsviçre parlamentosunda küçük değişikliklerle kabul edilmiştir⁴ . Görüşe açılan 28 Kasım 2014 tarihli ön tasarı⁵ için, 15 Mart 2015 tarihine kadar süren danışma sürecinde, 147 görüş bildirilmiş⁶ ve nihayet tasarı, hükümetin 23 Kasım 2016 tarihli toplantısında aldığı kararla parlamentoya gönderilmiştir⁷ .

Anonim ortaklıkta sermayenin artırılması (Erhöhung des Aktienkapitals), İsv. BK’nin 26. fasıl birinci bölümünde düzenlenmektedir. Bu düzenlemelere göre sermayenin, olağan sermaye artırımı (ordentliche Kapitalerhöhung), kayıtlı sermaye artırımı (genehmigte Kapitalerhöhung) veya şartlı sermaye artırımı (bedingte Kapitalerhöhung) yoluyla artırılması mümkündür (Art. 650 ila Art. 653 OR). Sermaye azaltımı ise, sistematik olarak sermaye artırımından ayrı bir bölümde -dördüncü bölümde- düzenlenmektedir (Art. 732 ila Art. 735 OR). Sermayeyi azaltma konusunda genel kurul münhasır yetkilidir (Art. 732, Abs. 1 OR).

Revizyon kapsamında sermaye değişikliğine ilişkin hükümler, sistematik açıdan yürürlüktekinden farklı ele alınmaktadır: Sermaye artırımı ve azaltımı üst başlığı altında öncelikle olağan sermaye artırımı (Art. 650 E-2016), ardından şartlı sermaye artırımı (Art. 653 E-2016), onu takiben sermaye azaltımı (Art. 653j E-2016) ve nihayet Türkçe karşılığı olarak “esnek sermaye sistemi” kavramını kullanmayı tercih ettiğimiz Kapitalband⁸ kurumu (Art. 653s-Art. 653x E-2016) düzenlenmektedir. Böylece sermaye değişikliğinin bir bütün olarak ele alındığı ve ayrıca yürürlükteki Kanun’da yer alan kayıtlı sermaye artırımının kaldırıldığı görülmektedir⁹ .