Kooperatiflerin Tacir Niteliği Hakkında Yargıtay’ın Tutumu: Kanuna Aykırı Yorum mu Yoksa Örtülü Boşluk Doldurma Gayreti mi?

Turkish Court of Cassation Decisions on Whether the Cooperatives are Merchants: Contra Legem Interpretation or Dealing with Hidden Legal Gaps?

İsmail KIRCA

Makalede, Yargıtay’ın kooperatiflerin tacir niteliğine sahip olup olmadığı konusundaki kararları tarihsel gelişimi içinde incelenmekte ve özellikle son dönem verdiği kararları metodolojik açıdan sorgulanmaktadır.

Kooperatif, Tacir, Cezaî Şart, Ticarî Dava, Temerrüt Faizi, Örtülü Boşluk, Amaca Uygun Sınırlama.

In this paper, Turkish Court of Cassation decisions on whether the cooperatives are merchants, are analyzed in historical perspective and the decisions given mainly in recent years are criticized on methodological aspects.

Cooperative, Merchant, Penalty Clause, Commercial Litigation, Default Interest, Hidden Legal Gaps, Teleological Reduction.

I. GİRİŞ

Türk ticaret hukuku alanında yapılan ve bugüne kadar süregelen en önemli tartışmalardan birinin konusunun kooperatiflerin tacir niteliği hakkında olduğunu söylemek, herhâlde abartı sayılmayacaktır. Bu tartışmalarda başı çeken, bilimsel öğretiden çok yargı kararları olmuştur. Tartışmalarda, kooperatiflerin tacir niteliği hakkında lehte ve aleyhte görüşlerin dayanak yaptığı yasal düzenlemeler de zaman içinde değişmiştir. Bu sebeple, bahsi geçen tartışmaların, yapıldıkları dönemlerde geçerli düzenlemeler esas alınmak suretiyle bir tasnife tâbi tutulması isabetli olabilir.

Söz konusu tartışmalar, esas itibariyle yapı kooperatifleri dolayısıyla ortaya çıkmıştır. Hattâ birçok kararda tartışma, genel olarak kooperatiflerin tacir olup olmadığından çok yapı kooperatiflerinin tacir olup olmadığından hareketle yapılmıştır. Tartışmalara bakıldığında, bu durumun ülkemizde konuta duyulan ihtiyaçtan ötürü yapı kooperatiflerinin sayıca çokluğundan mı yoksa yapı kooperatiflerinin niteliğinden mi kaynaklandığı yeterince açık değildir, karardan karara değişiklik göstermektedir.

Önemle ekleyelim ki, kooperatiflerin tacir sıfatına sahip olup olmadığı konusunda Yargıtay’ın tavrını ortaya koyarken, Yargıtay’ın bu konuda verdiği bütün kararları incelediğimiz yönünde bir iddiada bulunmamız mümkün değildir; bu hususta ulaşabildiğimiz ve anılmaya değer bulduğumuz kararlardan hareketle bir sonuca varılmaya çalışılmıştır.