“Anonim” Şirketin Sonu: Hamiline Yazılı Pay Senetleri İçin Öngörülen Yeni Düzenlemeler

The End of Incorporated (Anonymous) Company: New Regulations for Bearer Shares

Muharrem TÜTÜNCÜ

Terörün finansmanı ve kara paranın aklanmasının önlenmesi amacıyla, Financial Action Task Force (FATF) tarafından hazırlanan tavsiyeler neticesinde, tüzel kişilerin arkalarındaki gerçek kişilerin kimliklerinin tespit edilmesi düşüncesi hakim olmuştur. Ekonomik yaşamdaki yaygın ve etkin rolü ve özellikle de hamiline yazılı pay senetleri vasıtasıyla pay sahiplerinin kimliklerini gizlemeye elverişli yapısı sebebiyle, söz konusu düzenlemelerin hedefinde ilk sırada anonim şirketler gelmektedir. Bu çerçevede hamiline yazılı pay senetlerinin yaygın biçimde kullanıldığı Avusturya ve İsviçre gibi hukuk sistemlerinde birbiri ardına yapılan yasal düzenlemelerle, hamiline yazılı pay senetlerinin uygulama alanı istisnai hale getirilmiş yahut bildirim yükümlülükleri ile pay sahiplerinin kimliklerini gizli tutma imkânlarının önüne geçilmiştir. Böylece pek çok hukuk sisteminde, şirket tipine ismini veren “anonimlik” unsurunun ortadan kaldırıldığı görülmektedir.

Hamiline Yazılı Pay Senetleri, Anonimlik, Mali Eylem Görev Gücü (FATF), Bildirim Yükümlülüğü, Anonim Şirket.

On the purpose of preventing money laundering and financing of terrorism, the idea of identifying the beneficial owners of the legal persons is commonly accepted with the efforts of FATF. Incorporated companies have become the main target of this approach, due to bearer shares enabling shareholders to remain anonymous. In the countries bearer shares are widely used, such as Austria and Switzerland, new regulations were imposed that either providing exceptional use of bearer shares in closely held companies or introducing obligation of registration in order to prevent shareholders from remaining anonymous. Thus, in many civil law countries the element of “anonymity” is eliminated in incorporated companies.

Bearer Shares, Anonymity, Financial Action Task Force (FATF), Obligation to Register, Incorporated (Anonymous) Company.

Büyük mali kaynaklara ihtiyacı bulunan terör örgütleri ile mücadele edilebilmesi için, bu örgütlere sağlanan finansal desteğin tespiti ve engellenmesi kaçınılmazdır. Özellikle terörist faaliyetlerin niteliği dikkate alındığında, etkin bir mücadelenin gerçekleştirilebilmesi için küresel çapta adımlar atılması ihtiyacı, son yıllarda uluslararası kamuoyunda büyük kabul görmüştür.

Bu çerçevede OECD bünyesinde kara paranın aklanmasıyla mücadele amacıyla oluşturulan ve Türkiye’nin de üye olduğu ‘Mali Eylem Görev Gücü (Financial Action Task Force - FATF¹)’ tarafından, 11 Eylül saldırılarından sonra terörizmin finansmanının önlenmesi amacıyla, bağlayıcı olmayan bir takım düzenlemeler oluşturulmaya başlanmıştır. Söz konusu düzenlemeler tavsiye niteliğinde olsa da, üye devletlerin FATF kurallarına uyup uymamalarının denetlenmesi ve durumun değerlendirme raporlarıyla ilan edilerek işbirliği içinde olmayan üye devletlere yaptırım uygulanması, anılan düzenlemelerin geniş bir uygulama alanının oluşmasını sağlamıştır.

FATF tarafından hazırlanan tavsiyelerde üzerinde durulan önemli konulardan biri de tüzel kişilerdir. Tüzel kişilik perdesinden faydalanmak suretiyle, özellikle de paravan şirketler kullanılarak gerçekleştirilen kara para aklama eylemlerinin ve terör örgütlerine finansman sağlanmasının önüne geçilebilmesi düşüncesi, tüzel kişilerin arkasındaki gerçek kişilerin kim olduğunun bilinmesi yaklaşımını ortaya çıkarmıştır.