İş Hukuku Bakımından Çalışan Mahkumların Hakları

The Rights of the Working Prisoners in Terms of Labor Law

Ender DEMİR

Anayasamıza göre, hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Angarya yasaktır. Şekil ve şartları kanunla düzenlenmek üzere hükümlülük veya tutukluluk süreleri içindeki çalıştırmalar; olağanüstü hallerde vatandaşlardan istenecek hizmetler; ülke ihtiyaçlarının zorunlu kıldığı alanlarda öngörülen vatandaşlık ödevi niteliğindeki beden ve fikir çalışmaları, zorla çalıştırma sayılmaz.

Bu çalışmada çalıştırılan mahkum ve tutukluların hakları üzerinde durulmuştur.

Mahkum, Tutuklu, İş Hukuku, Çalışma, Hak.

According to our Constitution, no one shall be forced to work. Forced labour is prohibited. No one shall be forced to work. Forced labour is prohibited. Work required of an individual while serving a sentence or under detention provided that the form and conditions of such labour are prescribed by law; services required from citizens during a state of emergency; and physical or intellectual work necessitated by the needs of the country as a civic obligation shall not be considered as forced labour.

The rights of prisoners and detainees who were employed in this study were emphasized.

Prisoner, Detainee, Labor Law, Work, Rights.

Geçmişten günümüze mahkum ve tutukluların çalıştırılması çok tartışılmıştır. Bir taraftan bu çalışmanın ucuz iş gücü olduğu ifade edilirken diğer taraftan mahkum ve tutukluları iyileştirdiği, geliştirdiği ve olması gerektiği belirtilmiştir.

Hapishanelerde çalıştırma 17. yüzyıldan itibaren başta ABD¹, Fransa ve İngiltere olmak üzere dünya üzerinde görülmeye başlanmıştır². İngiltere’de bir adım öteye gidilerek mahkumlar gardiyanlara kiraya verilmiş; böylelikle mahkumların madenlerde, çiftliklerde kiralanmak suretiyle çalıştırılmaları sağlanmıştır³.

Osmanlı’da 1858 tarihli Ceza Kanunnamesinde “Mahkûmların, devletçe tayin olunan usul ve nizama ve hallerine göre ve kendilerinin istidadı olan münasip işler ile iştigal olacaklarını ücretlerinin yarısının kendilerine ödeneceğini yarısının da emanet sandıklarına konulacağı,” ifade edilmiştir (m.34)⁴.