Anonim Şirketlerde Pay Devrinin Resmi Bir Makamın İznine Bağlanması ve Bu İznin Hukuki Niteliği Sorunu
The Subjection of the Transfer of Joint Stock Company Shares to the Approval of an Official Authority and the Problem with regard to the Legal Qualification of such Approval
Tamer BOZKURT
Anonim şirketlerde temel ilke pay devrinin serbestliğidir. Ancak bazen bu serbestiye, özellikle esas sözleşmeler yoluyla sınırlamalar getirilebilmektedir. Bu tarz sınırlamalara öğretide “bağlam” denilmektedir. Bunun yanında, bazen de devletin finans politikasının bir sonucu olarak, özel düzenlemelerde bazı özel nitelikteki anonim şirketlerde pay devri için kamusal makamların izni gerekmektedir. Bankacılık Kanunu, Sigortacılık Kanunu, Sermaye Piyasası Kanunu gibi kanunlarda örneklerine rastlanan bu tür izinlerin hukuki niteliğinin ne olabileceğinin saptanması çalışmamızın temel konusu ve amacını oluşturmaktadır. Bu çerçevede, gerek yasal düzlemde, gerek bir takım tebliğ ve yönetmeliklerde geçen izin mekanizmaları incelenmiş ve sonuç kısmında da bu tür sınırlamaların hukukî niteliği ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Resmi Makam, Pay Devri, Pay Devrine Resmi Makamın İzin Vermesi, Devir Sınırlamaları, Bankacılık Kanunu, Sermaye Piyasası Kanunu, Rekabetin Korunması Hakkında Kanun.
One of the main respected principles in stock companies is the principle of transferability of shares. However, sometimes restrictions may be brought to said freedom through after registering the status into the company’s Articles of Incorporation. Such type of restrictions are called as ““Registered shares with restricted””. In addition to it, permission of the public posts may also be required for transfer of stock on certain specified joint stock companies through special arrangements which arise from the finance policy of the state. The scope and objective of this study is about the legal qualification of such restrictions of which examples may be found in Banking Law, Insurance Law, Capital Market Law. In this framework, such permission mechanisms which are mentioned both in legal frame and also in certain circulars and regulations are reviewed and the legal qualifications of such mechanisms are attempted to be reviewed in the Result and Discussion part of this article.
Official Posts, Stock Transfer, The Permission of the Stock Transfer by Official Posts, Restrictions on Transfer of Stocks, Banking Law, Capital Market Law, Law on the Protection of Competition.
Bazı istisnaî durumlarda, devletin finans politikasının bir sonucu olarak pay devirleri devletin yasa ile yetkilendirilmiş ilgili birimlerinin onayına bağlanmıştır. Burada öncelikle, anılan özel düzenlemeler ve devirlerle ilgili izinler açıklanacak, sonra devir için gereken idarî izinlerin hukukî niteliği saptanmaya çalışılacaktır.
5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun1 18. maddesinde uzun ve ayrıntılı bir düzenleme ile bankaların paylarının belli oranı aşan edinimleri BDDK’nın iznine tâbi tutulmuştur. Dahası madde kapsamına giren bir devrin BDDK’dan izin alınmadan pay defterine de kaydedilemeyeceği; böyle bir kaydın hükümsüz olacağı belirtilmiştir.
Her şeyden önce belirtmek gerekir ki, bankalar gibi bir ülkenin ekonomisinde hayati öneme sahip kurumlara ilişkin olarak, özel bazı koşulların aranması gereği normal karşılanmalıdır. Örneğin 5411 sayılı Kanun’un 7. maddesine göre, bankaların anonim şirket şeklinde kurulması; pay senetlerinin nakit karşılığı çıkarılması ve tamamının nama yazılı olması gerekir. Başka bir deyişle, bankaların hâmiline yazılı pay senedi çıkarması mümkün değildir. Bunun nedeni açıktır. Kanun, 8. maddesinde banka kurucusu olabilecek kişiler ile belli bir miktarın üzerinde pay sahibi olanlarda bazı özel koşullar aramıştır. Hâmiline yazılı pay senedi çıkarılabilmesi, kanunun arkadan dolanılmasına kapı aralayacak gelişmelere yol açabilirdi.
