Türk Ticaret Kanunu Tasarısına Göre Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu Kararlarının Hükümsüzlüğü
Kadir ÖZDEMİR
Borçlar Kanununun 19’uncu maddesi uyarınca, kamu düzenine ve kanuna aykırı olan, emredici hukuk kurallarını ihlal eden ya da ahlaka uygun olmayan yönetim kurulu kararları batıl olarak kabul edilmekte, diğer bir deyişle hukuken hüküm ifade etmemektedirler. Öte yandan, yürürlükte bulunan 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununda yönetim kurulu kararlarının iptaliyle ilgili herhangi bir hükme yer verilmemiştir. Bununla birlikte, pay sahiplerinin kişisel çıkarlarını ve yararlarını ihlal eden yönetim kurulu kararları aleyhine iptal davası açılabileceği yönünde verilmiş Yargıtay kararlarına rastlanabilmektedir. Diğer taraftan, yönetim kurulu kararlarının hükümsüzlüğü konusunda, ortaklık, pay sahipleri ve alacaklılar, muhalif olan yönetim kurulu üyeleri ve denetçiler, süre sınırı olmaksızın dava açabilecektir.
Türk Ticaret Kanunu Tasarısında ise, yönetim kurulu kararlarının hükümsüzlüğü 391’inci maddede düzenlenmiş olup, öğretideki tartışmalara ve Yargıtay uygulamalarındaki farklılıklara son verebilecek biçimde yönetim kurulu kararlarının iptalinin söz konusu olmadığı Tasarının gerekçesinde açık bir biçimde ifade edilmiştir. Tasarının bu maddesine göre; eşit işlem ilkesine aykırı olan, anonim şirketin temel yapısına uymayan veya sermayenin korunması ilkesini gözetmeyen, pay sahiplerinin özellikle vazgeçilmez nitelikteki haklarını ihlâl eden veya bunların kullanılmalarını kısıtlayan ya da güçleştiren ve diğer organların devredilemez yetkilerine giren ve bu yetkilerin devrine ilişkin olan yönetim kurulu kararları hukuken hüküm ifade etmeyecektir.
Anonim şirketler, yönetim kurulu kararlarının hükümsüzlüğü, iptali, butlan, yokluk, Türk Ticaret Kanunu Tasarısı.
1. Giriş
Anonim şirketlerde yönetim kurulu kararlarının hukuki birer işlem olması sebebiyle çeşitli açılardan ve çeşitli derecelerde hukuki sakatlıklarından bahsedilebilecektir. Diğer bir deyişle, yönetim kurulu kararlarının hükümsüzlüğü ya da iptal edilebilir olması mümkündür. Bu konuda Borçlar Kanunundan hareketle hukuki işlem yapılabilmektedir. Yönetim kurulu kararlarının iptali hususunda ise TTK’da hiçbir hüküm mevcut değildir. Bununla birlikte TBMM’de görüşülmekte olan Türk Ticaret Kanunu Tasarısında yönetim kurulu kararlarının hükümsüzlüğüyle ilgili olarak çeşitli düzenlemelere yer verilmiş olup, makalemizde bu hususa ilişkin mevcut duruma ve getirilen yeniliklere yer verilmektedir.
2. Yönetim Kurulu Kararlarının Hükümsüzlüğü
Bilindiği üzere, Borçlar Kanununun 19’uncu maddesine göre hukuki bir işlem, kanuna, emredici hukuk kurallarına veya ahlaka aykırı olması halinde geçerli olmayacaktır. Aynı Kanunun 20’nci maddesine göre ise, sözleşmenin konusu, imkânsız veya gayri muhik olmamalı ya da ahlaka aykırılık taşımamalıdır. Aksi halde, bu sözleşme batıl sayılacaktır. Dolayısıyla, yönetim kurulu kararları da birer hukuki işlem olduklarından, bu kararların; kamu düzenine ve kanuna aykırı olmaması, emredici hukuk kurallarını ihlal etmemesi, ahlaka uygun olması gerekmektedir. Aksi yönde alınan yönetim kurulu kararları ise hukuken hüküm ifade etmeyeceklerdir.
Hukuken hükümsüz sayılma hali, butlan ve yokluk olmak üzere iki şekilde meydana gelmektedir. Bir hukuki işlemin unsurları şeklen ve fiilen mevcut olmakla beraber, konusu veya içeriği bakımından daha başlangıçtan itibaren hiç kimseye karşı hüküm ifade etmemesi butlan olarak tanımlanırken, bir hukuki işlemin kurucu şekli nitelikteki emredici hukuk kurallarına aykırı olması yokluk olarak kabul edilmektedir.
