İmtiyaz Sözleşmesinin Kanuna Aykırı Hale Gelen Mali Hükmü Tazminatsız Bir Şekilde Ortadan Kalkar mı?

Hasan DURSUN

ÖZET:

Danıştay, imtiyaz sözleşmesinin kanuna aykırı hale dönüşen mali hükmünün tazminatsız bir şekilde ortadan kaldırılabileceği görüşünü savunmaktadır. Kanımızca, Danıştay, bu tutumuyla, idarenin imtiyaz sözleşmesini tek taraflı olarak değiştirilebileceği ile değişikliklerin imtiyazcının zararına olduğu durumlarda onun zararını ödemek zorunda olması esasını birbirine karıştırmıştır. Aslında, imtiyaz konusunda Danıştay’ın hatalı kararlar vermesinin temel nedenini, imtiyaz konusunda, Osmanlı döneminde çıkartılan yasanın son derece yetersiz ve çağdaş gerekleri karşılamaktan uzak olması olgusu oluşturur. İmtiyaz konusunda yeni bir yasal düzenlemenin yapılmasına mutlak gereksinim bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler: İmtiyaz Sözleşmesi, Mali Denge, Egemen Olgusu (Fait du Prince), Öngörülemezlik (Imprévision) Kuramı, Kazanılmış Hak.

Giriş

Danıştay başlıktaki soruyu zımni bir şekilde olumlu olarak yanıtlamaktadır. Danıştay Onuncu Dairesinin bu sonuca ulaşmasına yol açan olay şu şekilde gelişmiştir: İdare, X Serbest Bölgesi Kurucusu ve İşleticisi olan Şirkete, aralarında yapılan sözleşmeden doğan alacağın yasa değişikliği nedeniyle ortadan kalktığını belirtmiş, söz konusu şirket de yasal düzenleme yüzünden doğan zararının giderilmesi istemiyle önce İdareye başvurmuş, idarenin bu talebi reddetmesi üzerine Ankara 5. İdare Mahkemesine dava açmıştır. Ankara 5. İdare Mahkemesi, 2.5.2003 tarihli ve E.2002/461, K. 2003/514 sayılı kararla İdarenin işlemini iptal etmiştir.

Ankara 5. İdare Mahkemesinin söz konusu kararının İdare tarafından temyiz edilmesi üzerine Danıştay Onuncu Dairesi, 4.7.2005 tarihli ve E. 2004/502, K. 2005/3919 sayılı kararıyla; davacı firma ile yapılan sözleşmenin kanuna aykırı hale gelmiş bulunan hükmünün, kanun değişikliğinin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren uygulanabilirliğinin kalmadığı gerekçesiyle anılan idare mahkemesinin kararını oybirliğiyle bozmuştur.¹