İş Hukukunda Gece Döneminde Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma

Overtime and Working Extra Hours at Night in Labour Law

Baki Oğuz MÜLAYİM

4857 sayılı İş Kanunu, fazla çalışma kavramını, 1475 sayılı İş Kanunundan farklı bir şekilde düzenlemiştir. 1475 sayılı İş Kanununun 35. maddesinde fazla çalışma, günlük çalışma süresinin üzerindeki çalışmalar olarak değerlendirilmekte idi. Yeni düzenlemede ise haftalık çalışma süresini aşan çalışmalar olarak kabul edilmektedir.İş Kanununun 69. maddesinde gece dönemi tanımlanmıştır. Maddenin üçüncü fıkrasında işçilerin gece çalışmalarının yedi buçuk saati geçemeyeceği öngörülmüştür. 6645 sayılı Kanun ile bu fıkraya bir istisna getirilmiştir. Yapılan düzenleme ile turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla yedi buçuk saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabileceği öngörülmüştür. Ancak Kanun metninde onayın çalışma süresine ya da fazla çalışmaya ilişkin olduğu yer almamaktadır.İş Kanununun 41. maddesinin altıncı fıkrasında gece çalışmalarında fazla çalışma yapılmasını yasaklamaktadır. İş Kanununa İlişkin Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliğinin 7. maddesinde de aynı düzenlemeye yer verilmektedir. 6645 sayılı Kanunla yapılan değişiklik sonrası Kanunun 69. maddesinin üçüncü fıkrası ile 41. Maddenin altıncı fıkrası arasında bir uyumsuzluk bulunmaktadır.

Fazla Çalışma, Çalışma Süreleri, Gece, Gece Çalışması.

The Labour Law numbered 4875 has arranged the concept of overtime, in a different way from the Labour Law numbered 1475. In the article 35 of Law No.1475, overtime work was defined as the works which exceeds daily working time. But in the new arrangement, overtime work is defined as the work which exceeds forty-five hours a week.Night work is defined in the article 69 of Labour Law. Night work for employees must not exceed seven and a half hours according to the third clause of this article. But an exception was made to this article by the law numbered 6645. In the workplaces operating in the field of tourism, private security and health services employees may work over seven and half hours provided that employees’ consent is obtained. But the text of law does not contain an expression whether this consent is about working time or overtime.The article 41 prohibits overtime in night work stated in Article 69. The Overtime Working Regulations has also the same arrangenment as in the article 7. After the amendments made by Law No. 6645, there is a discrepancy between the third clause of Article 69 and the sixth clause of article 41.

Overtime Work, Working Hours, Night, Night Work.

Giriş

1475 sayılı İş Kanununda¹ fazla çalışmanın tanımı yapılmamıştı. 1475 sayılı İş Kanununun yürürlükte olduğu dönemde, öğretide çoğunlukla, günlük iş süresinin üzerindeki çalışmalar fazla çalışma olarak değerlendirilmekte ve ayrıca haftalık kırk beş saatlik çalışma süresinin aşılmasının gerekmediği görüşü benimsenmekteydi². Buna karşılık, günlük iş süresinin aşılmasının yeterli olmadığı, haftalık kırk beş saatlik çalışma süresinin aşılması gerektiği de ileri sürülmekte idi³. Yargıtay ise bu dönemde istikrarlı biçimde haftalık kırk beş saati aşan çalışmaları fazla çalışma olarak kabul etmekte idi. Ayrıca günlük iş süresinin aşılmış olmasını yeterli görmemekteydi⁴.

4857 sayılı İş Kanununun⁵ 41. maddesinde fazla çalışma “haftalık kırk beş saati aşan çalışmalar” olarak tanımlanmıştır⁶. Fazla sürelerle çalışma kavramı, 4857 sayılı İş Kanunu ile ilk kez İş Kanununda yerini almıştır⁷. İş Kanununun 41. maddesinin üçüncü fıkrasında haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle kırk beş saatin altında belirlendiği durumlarda haftalık çalışma süresini aşan ve kırk beş saate kadar yapılan çalışmalar fazla sürelerle çalışma olarak tanımlanmıştır⁸.

Çalışmamızda fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma kavramları öncelikle açıklanmıştır. Gece döneminde fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma konusu ayrıntıları ile incelenmektedir. 6645 sayılı Kanun⁹ ile 4857 sayılı İş Kanununun 69. maddesinin üçüncü fıkrasında gece döneminde turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerle ilgili olarak yapılan son yasal düzenlemeye de değinilmektedir.