Tüketici İşlemine Konu Senetlerin Ciro ile Devri Mümkün müdür?
Soner ALTAŞ
ÖZET:
4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile, satıcılara ve sağlayıcılara, taksitle satışa konu işlemlerde, tüketicilerden senet alma hakkı da tanınmış, ancak bu senetler için özel birtakım kurallar öngörülmüştür. Uygulamada ise, bazı satıcılar ve sağlayıcılar, bu kuralları dikkate almaksızın, tüketicilerden teminat olarak aldıkları bu senetleri ciro ederek üçüncü şahıslara devretmekte, senedi devralan bu kişiler ise senetleri protesto ettirmekte ve devirden habersiz tüketiciler istenmeyen protestolar ile yüzleşmektedirler. Oysa, gerek Kanuna aykırı olarak düzenlenen senetler gerek usulüne uygun olmayan şekilde yapılan devirler geçersiz sayılmaktadır. İşte bu çalışmada, taksitle satışlar kapsamında düzenlenen senetlerin devri üzerinde durulmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Taksitle Satış, Tüketici Sözleşmesine İlişkin Senet, Ciro, Ödemezlik Def’i.
I. Giriş
Tüketici işlemi, mal ve hizmet piyasalarında tüketici ile satıcı-sağlayıcı arasında yapılan her türlü hukuki işlemi ifade etmektedir. Bu işlemlerden birisi de taksitle satışlardır. Taksitle satış, 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK)’da, “satım bedelinin en az iki taksitle ödendiği ve malın veya hizmetin sözleşmenin düzenlendiği anda teslim veya ifa edildiği satım türü” olarak tanımlanmaktadır (TKHK m.6/A, f.1). Kanuna göre, taksitle satış sözleşmesinin yazılı şekilde yapılması ve sözleşmede asgari olarak: “Tüketicinin ve satıcı veya sağlayıcının isim, unvan, açık adresleri ve varsa erişim bilgilerinin; malın veya hizmetin Türk Lirası olarak vergiler dahil peşin satış fiyatının; vadeye göre faiz ile birlikte ödenecek Türk Lirası olarak toplam satış fiyatının; faiz miktarının, faizin hesaplandığı yıllık oranın ve sözleşmede belirlenen faiz oranının %30 fazlasını geçmemek üzere gecikme faizi oranının; peşinat tutarının; ödeme planının ve borçlunun temerrüde düşmesinin hukuki sonuçlarının” belirtilmesi zorunludur (TKHK m.6/A, f.2). TKHK’da bu bilgilerin sözleşmede yer almasını sağlama ve akdedilmiş sözleşmenin bir nüshasını tüketiciye verme görevi ise, satıcılara1 ve sağlayıcılara2 yüklenmiştir.
4077 sayılı TKHK ile satıcıya ve sağlayıcıya sözleşmenin haricinde senet alma hakkı da tanınmış, ancak bu senetler özel birtakım kurallara tabi tutulmuştur. Buna karşılık, uygulamada, yer yer, taksitle satışlara ilişkin senetlerin usûle aykırı şekilde üçüncü şahıslara devredildiklerine ve tüketicilerin mağdur edildiklerine şahit olunmaktadır. Dolayısıyla, çalışmamızın konusunu, taksitle satışlar kapsamında düzenlenen senetlerin devir edilmesi oluşturmaktadır.
