İdarenin Görsel-İşitsel Medya Alanındaki İzin (Ruhsat) İşlevi ve Olağanüstü Hâl Düzenlemeleri
The Decrees of the National Emergency and License (Permission) Function in the Visual-Audio Media Field of Administration
Abdulvahap DARENDELİ
Türk pozitif hukukunda ruhsat (izin), İdare’nin kamu düzenini sağlamak amacıyla özel hukuk alanında genel nitelikli gözetim ve denetim yetkileri çerçevesinde oluşturulan bir kolluk işlemi olarak kabul edilmektedir. İdare’nin radyo ve televizyon yayıncılığı alanında müdahalesinin hukukî dayanağı, bu alanda bağımsız idarî otoriteye (RTÜK) tanınan özel bir kolluk yetkisi oluşturmaktadır. Temel hak ve özgürlükler alanında yetkili idarî otorite sayılan RTÜK ve medya hizmeti sağlayıcılar ile ilgili olarak OHAL kararnameleriyle önemli değişiklikler ve yenilikler getirilmiş bulunmaktadır. Yapılan değişiklikler ile görsel-işitsel medya lisans rejimine ilişkin önemli düzenlemeler getirilmektedir. Bu düzenlemelere ek olarak ve bazı medya hizmet sağlayıcılarının kapatılmasında olduğu gibi medya işletme özgürlüğünü sınırlayan ve durduran ve önlemler getirilmektedir. Bu çalışmada idarenin önemli etkinliğinden birisi olan ruhsat (izin) müessesi AB (Avrupa Birliği) ve AK (Avrupa Konseyi) düzenlemeleri açısından karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Ayrıca görsel-işitsel yayın izni (ruhsatı) konusunda Olağan Üstü Hal Kararnameleriyle oluşturulan Radyo Televizyon Lisans Rejimi ortaya koyulmaya çalışılmıştır.
Kolluk İşlemi (Faaliyeti), İzin (Ruhsat), Görsel-İşitsel Medya, Olağanüstü Hal Düzenlemeleri, Radyo ve Televizyon Yayın Lisans Rejimi.
In Turkish positive law the permit (license) is considered as a law enforcement process established within the scope of general supervision and supervision authorities in the field of private law in order to ensure the public order of the Administration. The legal basis of the intervention of the Administration in the field of radio and television broadcasting is the sole law enforcement authority granted to the independent administrative authority on this area. Significant changes and innovations have been brought with The Decrees of The National Emergency about RTÜK (Radio and Television Supreme Council) that is considered as competent administrative authorities in the field of fundamental rights and freedoms, and media service providers. Important changes are being made to the audio-visual media licensing regime. In addition to these arrangements, measures are being imposed to limit and stop the freedom of media business, such as the closure of some media service providers. In this study, the permit (license) project, which is one of the most important activities of the administration, has been examined comparatively in terms of EU (European Union) and EC (European Council) regulations. In addition, the Radio and Television Licensing Regime, which was formed by the Decrees of National of Emergency, was tried to be revealed in terms of audio-visual broadcasting license (permit).
Law Enforcement Process, License (Permit), Audio-Visual Media, The Decrees of The National Emergency, Radio and Television Broadcasting Licensing Regime.
GİRİŞ
İdare hukuku ve kitle iletişim hukukunun kesiştiği konulardan birisi; düzenleyici ve denetleyici kurumlardır. Temel hak ve özgürlüklerin (ifade ve medya özgürlüğü) güvence altına alınması faaliyet alanı olan RTÜK'ün bu konudaki düzenleyici ve denetleyici işlevi büyük önem arz etmektedir. Temel hak ve hürriyetler alanında İdare'nin yetkilerinde olağan dönemlere oranla önemli ölçüde bir genişleme görüldüğü olağanüstü hâl kararnamelerinde bazı medya hizmet sağlayıcıların kapatılmasında olduğu gibi, temel hakları sınırlayan veya durduran düzenlemeler yapılmış bulunmaktadır.
Çalışmamızın ilk bölümünde Türk idare hukukunda İdare'nin etkinliklerinden olan kolluk etkinliği kapsamı ve sınırları ile izin (ruhsat) ilişkisi konu edilmektedir. Görsel - işitsel medya faaliyeti, özgürlüğü ve izin (ruhsat) etkinliği ilişkisinin işlendiği bölümde ayrıca mukayeseli olarak izin (ruhsat) rejimine de değinilmektedir. Ülkemiz görsel - işitsel medya hizmeti düzenlemesi olarak bilinen 15/12/2011 tarihli 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun ve ilgili mevzuatındaki yayın hizmeti lisansı rejiminin konu edildiği ikinci bölümde olağan dönemlerdeki yayın lisans verme usulü, süresi, yenilenmesi, devri ve iptali süreçleri aktarılmaya çalışılmış bulunmaktadır. Çalışmamızın güncel ve önemli bir kısmını oluşturan ikinci bölümde ülkemizde 16 Temmuz 2017 tarihi itibariyle ilan edilen olağanüstü hâl dönemi KHK'ları ve düzenlemeleri ile oluşturulan radyo-televizyon yayıncılığı ve izin rejimi irdelenmiştir. Bu cümleden olmak üzere, özellikle 690, 687 ve 680 sayılı KHK'larda yer alan "medya hizmet sağlayıcılar ile ilgili maddeler" ile bu maddelerin gerekçeleri, doktrin, RTÜK kararları ve yargısal kararlar detaylı olarak aktarılmaya çalışılmıştır. Son bölümde ise, ilgili Olağanüstü Hal KHK'ları sonrasında oluşan yayın hizmeti lisans rejimi ele alınmıştır.
I. İDARENİN KOLLUK ETKİNLİKLERİ, NİTELİK VE SINIRLARI
İdarenin etkinlikleri, çok çeşitli ise de, bunlar bir bütün olarak genellikle kamu hizmeti ve kolluk şeklinde iki grup başlığı altında ele alınmaktadır1. Ancak doktrinde, uygulamada ve yargı kararlarında ileride ayrıntılı şekilde vurgulanacağı üzere, izin (ruhsat) etkinliği idarenin kolluk faaliyetleri içerisinde kalmaktadır. Bu nedenle çalışmamızı idarenin kolluk etkinliği başlığı altında sürdürme zorunluluğu vardır.
