Peçeleme ve Muvazaa Kurumları ile Bu Kurumların Karşılaştırılması
The Concepts of Tax-Veiling and Simulation and Comparison of These Concepts
Abdulvahap DARENDELİ,Aziz Erman BAYRAM
Peçeleme ve muvazaa, vergi hukukuyla özel hukukun kesiştiği alanda yer alır. Nitekim peçeleme, kanuna karşı hilenin vergi hukukuna özgü bir görünüm biçimidir. Muvazaa ise irade ile beyan arasında bilerek ve istenerek meydana getirilen uygunsuzluk hâllerinden biridir ve özel hukukun yanında vergi hukuku bakımından da önemli hukukî sonuçlar doğurur.Peçeleme ve muvazaa çoğunlukla birbiriyle karıştırılmaktadır. Bu çalışmanın esas amacı peçeleme ile muvazaanın birbirinden ayırt edilmesidir. Bu bağlamda, çalışmada peçelemenin ve muvazaanın tanımları yapılmış, unsurları ve hukukî sonuçları ayrıntılı olarak açıklanmaya çalışılmıştır. Peçelemeye ilişkin yapılan açıklamalarda ekonomik yaklaşım ilkesinden ve bu ilkenin vergiyi doğuran olaya uygulanacak olan hukuk kuralının yorumlanması yönünü oluşturan ekonomik yorum yönteminden hareket edilmiştir. Muvazaaya ilişkin yapılan açıklamalarda ise özel hukuk düzenlemelerinden yola çıkılmış ve muvazaanın en yaygın türlerinden olan ve vergi hukukunu doğrudan ilgilendiren taşınmaz satışlarında bedelde muvazaa konusu üzerinde özel olarak durulmuştur.
Çalışmada, peçelemenin ve muvazaanın birbirinden farklı hukukî kurumlar olduğu sonucuna varılmış ve son kısımda bu iki kurumun farkları açıklanmıştır. Bu kapsamda, peçeleme ile muvazaa arasındaki en önemli farkın, peçelemede tarafların meydana getirilen işlemin ya da işlemlerin hükümlerini doğurmasının istemesi; buna karşılık muvazaada tarafların sırf üçüncü kişileri aldatmak amacıyla meydana getirdiği görünürdeki işlemin hüküm doğurmasını istememesi olduğu sonucuna varılmıştır.
Peçeleme, Muvazaa, Kanuna Karşı Hile, Ekonomik Yaklaşım, Bedelde Muvazaa.
Tax-veiling and simulation are situated at the intersection of tax law and private law. As a matter of fact, tax-veiling is a specific type of fraud against law in tax law. On the other hand, simulation is one of the incompatibilities created knowingly and willingly between will and declaration of intent and it brings about some legal consequences in private law as well as in tax law.
Tax-veiling and simulation are frequently confused with each other, therefore the main objective of this article is to distinguish tax-veiling and simulation from each other. In this sense, we first define the concepts of tax-veiling and simulation, and then try to explain and analyze the essential aspects and legal consequences of them in detail. We start our analysis of tax-veiling with the principle of economic approach and the method of economic interpretation, which is used for the interpretation of the provisions to be applied to the taxable event. In respect of simulation, we proceed with the private law regulations and put a particular emphasis on price simulation in real estate sales, which is one of the most common types of simulation, and which directly concerns tax law.
Tax-Veiling, Simulation, Fraud Against Law, Economic Approach, Price Simulation.
GİRİŞ
Vergi hukuku işin doğası gereği özel hukukla iç içedir. Nitekim kişilerce özel hukuk alanında meydana getirilen hukukî işlemler sadece kişiler arası borç ilişkilerini oluşturmakla kalmaz, aynı zamanda vergi hukuku alanında önemli hukukî sonuçlar doğurur. Hem vergi hukukunu hem de özel hukuku ilgilendiren konulardan biri de peçeleme ve muvazaa konusudur. Gerçekten de, peçeleme ve muvazaa, kaynağını özel hukuktan alan ancak vergi hukuku bakımından da çok önemli sonuçlar doğuran ve uygulamada sıklıkla karşılaşılan hukukî kurumlardır. Ne var ki, peçelemenin ve muvazaanın belirlenmesi ve birbirinden ayırt edilmesi çoğu kez kolay değildir. Özellikle peçeleme, son derece karmaşık ve muvazaa ile karıştırılmaya müsait bir hukukî kurumdur. Bu nedenle, peçelemenin unsurlarının tespit edilmesi ve muvazaadan farklarının ortaya konulması özel önem arz etmektedir. Bu çalışmanın temel amacı, peçeleme ve muvazaa kavramlarının ayrıntılı olarak açıklanması ve bu kavramların farklarının açıklığa kavuşturulmasıdır.
Çalışmanın birinci bölümünde öncelikle peçelemenin tanımı, hukukî niteliği ve pozitif hukukta peçelemeye ilişkin yer alan düzenlemeler ele alınacak, ardından peçelemenin unsurları geniş bir biçimde açıklanacak ve peçelemenin vergi hukuku bakımından yaptırımı ortaya konulacaktır. Özellikle peçelemenin unsurlarına ilişkin yapılacak olan açıklamalarda Alman hukukunda yer alan düzenlemelerden olabildiğince yararlanılacaktır. Yeri geldiğinde İsviçre ve Avusturya hukuklarının konuya ilişkin düzenlemelerine de değinilecektir. Böylece peçelemenin belirlenmesinde ve dolayısıyla muvazaadan ayırt edilmesinde bugüne kadar Türk hukuk öğretisinde fazlaca inceleme konusu yapılmamış hususlar ele alınacaktır.
Çalışmanın ikinci bölümünün başında muvazaanın tanımı, unsurları ve türleri ayrıntılı olarak incelenmeye çalışılacak, sonrasında muvazaanın ispatı konusu üzerinde durulacaktır. Muvazaanın türlerine ilişkin olarak yapılacak açıklamalarda nisbî muvazaa konusuna özel önem verilecektir. Zira nisbî muvazaayla uygulamada sıkça karşılaşılmakta ve nisbî muvazaa çoğu kez peçeleme ile karıştırılmaktadır. Yine nisbî muvazaanın özel görünüm biçimlerinden olan ve genellikle vergisel amaçlarla kendisine başvurulan bedelde muvazaa ve bu bağlamda taşınmaz satışlarında bedelde muvazaa konusunun üzerinde özel olarak durulacaktır. Muvazaanın yaptırımı konusu, hem özel hukuk hem de vergi hukuku bakımından ayrı ayrı açıklanacaktır. Nitekim vergi kanunlarında muvazaanın özel olarak yaptırıma bağlandığı bazı hâller bulunmakta ve dolayısıyla muvazaaya uygulanacak olan yaptırım özel hukukta ve vergi hukukunda farklılaşmaktadır.
