Okul Aile Birliğinin Hukukî Niteliği ve İşleyişi
Hasan PETEK
GİRİŞ
Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı her tür ve derecedeki resmî ve özel, örgün ve yaygın öğretim okullarında ve kurumlarında okul aile birliği kurulması zorunludur. Başka üyeleri de olmakla birlikte, özellikle öğrencilerin velilerinin okul aile birliğinin tabii üyesi sıfatıyla, eğitimin kalitesinin artırılmasına yönelik birçok faaliyet yürüttüğü görülmektedir. Eğitime katkı sağlamak üzere kermes düzenlemek, bağış kabul etmek, kira sözleşmesi yapmak gibi daha çok ekonomik sonuçlar doğuran faaliyetlerde bulunulmaktadır. Kişilerden oluşan bir topluluk olmasına rağmen, okul aile birliği bir dernek değildir; hatta tüzel kişiliğe bile sahip değildir. Buna rağmen yaptığı işleri/işlemleri, hangi sıfatla gerçekleştirdiği hukukî yönden incelenmelidir.
Bunun yanında, okul aile birliğinin -aynı derneklerde olduğu gibi- genel kurul, yönetim kurulu ve denetleme kurulu şeklinde organları bulunmaktadır. Bu organların oluşturulması, yetki ve görevleri ile sorumlulukları, toplantıları, görevlerini yerine getirirken ortaya çıkacak uyuşmazlıkların çözümü gibi konular da çalışmamızda incelenecektir. Okul aile birliğinin gelirlerine ve bu gelirlerin nasıl harcanacağına ilişkin de çalışmamızda açıklamalar yer alacaktır.
I. OKUL AİLE BİRLİĞİNİN HUKUKÎ NİTELİĞİ
39 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu’nun1 “Eğitim kampüsleri ve okul ile ailenin işbirliği” başlığını taşıyan 16. maddesinde, okul aile birliğinin kanunî çerçevesi çizilmiştir. Söz konusu maddenin ikinci fıkrasında “Eğitim kurumlarının amaçlarının gerçekleştirilmesine katkıda bulunmak için okul ile aile arasında işbirliği sağlanır. Bu amaçla okullarda2 okul-aile birlikleri kurulur. Okul-aile birlikleri, okulların eğitim ve öğretim hizmetlerine etkinlik ve verimlilik kazandırmak, okulların ve maddî imkânlardan yoksun öğrencilerin zorunlu ihtiyaçlarını karşılamak üzere; aynî ve nakdî bağışları kabul edebilir, maddî katkı sağlamak amacıyla sosyal ve kültürel etkinlikler ve kampanyalar düzenleyebilir, okulların bünyesinde bulunan açık alan, kantin, salon ve benzeri yerleri işlettirebilir veya işletebilirler. Öğrenci velileri hiçbir surette bağış yapmaya zorlanamaz. Okul-aile birliklerinin kuruluş ve işleyişi, birlik organlarının oluşturulması ve seçim şekilleri, sosyal ve kültürel etkinliklerden sağlanan maddî katkılar, bağışların kabulü, harcanması ve denetlenmesi ile açık alan, kantin, salon ve benzeri yerlerin işlettirilmesi veya işletilmesinden sağlanan gelirlerin dağıtım yerleri ve oranları, harcanması ve denetlenmesine dair usul ve esaslar, Maliye Bakanlığı ve Millî Eğitim Bakanlığınca müştereken hazırlanan yönetmelikle düzenlenir.” hükmü yer almaktadır.
