İş Sağlığı ve Güvenliğinde İşyeri Örgütlenmesi

Organization of Workplace in Occupational Health and Safety

Özge YAKICI

Türkiye’de her yıl birçok iş kazası meydana gelmektedir ve bu iş kazaları sonucunda ölüm oranları oldukça yüksektir. Bu sebeple işyeri örgütlenmesi oldukça önemlidir. İş sağlığı ve güvenliğinde işyeri örgütlenmesi ve hizmetleri konusundaki mevzuat önceden dağınık haldeydi. 6331 Sayılı Kanun’un yürürlüğe girmesi ile bu konudaki düzenlemeler bir araya getirilmiştir. 6331 Sayılı Kanun ile uluslararası gelişmeleri takip eden, var olanı iyileştiren anlayış hedef alınmıştır. 6331 Sayılı Kanunu’nun amacı önleme ve korumadır. Ne yazık ki iş sağlığı ve güvenliği örgütlenmesi ile ilgili düzenlemelerin büyük bölümünde açık, anlaşılabilir ve uygulaması kolay bir sistem oluşturulamamıştır.

İşveren tarafından iş sağlığı ve güvenliği konusunda organizasyon oluşturulması bir yükümlülük olup, bu yükümlülük iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin diğer yükümlülüklerin yerine getirilebilmesi için tamamlayıcı rol oynamaktadır.

İşverenin iş sağlığı ve güvenliği konusunda oluşturacağı organizasyonda en önemli görev iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve çalışan temsilcisine düşmektedir. Ancak bu kişilerin işverene bağlı çalışması, çalışanlara emir ve talimat verememesi, fesih baskısı ile çalışmaları gibi durumlar görevlerini icra etmelerini zorlaştırmaktadır. Bu çalışanların mesleki bağımsızlıkları korunmalıdır. Bu yüzden bu çalışanlar haksız fesihten korunmalıdır.

İş Sağlığı ve Güvenliği, İş Sağlığı ve Güvenliğinde İşyeri Örgütlenmesi, İşyeri Hekimliği, İş Güvenliği Uzmanı, Sağlık ve Güvenlik Birimleri.

A lot of industrial accidents occup every year in Turkey and as a result of that, death rate is quite high. Therefore the organization of workplace is very important. Legislation on work organization and services in occupational health and safety was already scattered. Regulations about this point have been brought together with the enactment of Law No. 6331. By virtue of the Law no. 6331, perspective that follow the progresses and develop the existent, was aimed. The goal of the Law No. 6331 is prevention and protection. Unfortunately, there is no clear, deductive and easy to implement the system in most of legislative regulations on Occupational Health and Safety Organization.

Establishing an organization for occupational health and safety by the employer is an obligation that plays a complementary role in fulfilling other obligations related to occupational health and safety.

The most important duty of the organization which the employer will establish concerning occupational health and safety, falls onto security specialists, workplace physicians and employee representatives. However, there are some difficulties that these people come up against while they are performing their duties, such as being an employee of the employer, the failure to give orders and instructions to the other employees, working under the pressure of the termination of their own employment contract by the employer. The occupational independence of these employees must be protected. Therefore these employees should be protected against unjustified termination.

Occupational Health and Safety, Organization of Workplace in Occupational Health and Safety, Occupational Physician, Occupational Safety Specialist, Health and Safety Units.

GİRİŞ

Türkiye’de her yıl birçok iş kazası meydana gelmektedir ve bu iş kazaları sonucunda ölüm oranları gelişmiş ülkelere kıyasla oldukça yüksektir. İş sağlığı ve güvenliği kavramı, tehlikelerin önlenmesi, risklerin öngörülmesi ve değerlendirilmesi, bu risklerin ortadan tamamen kaldırılması veya etkisinin en aza indirilmesinin sağlanması için yapılacak çalışmaları ifade etmektedir¹. Bu sebeple iş sağlığı ve güvenliği konusunda işyeri örgütlenmesi oldukça önemlidir².

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu³ yürürlüğe girmeden evvel, iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin mevzuat hükümleri dağınık haldeydi. İş sağlığı ve güvenliği, 4857 Sayılı İş Kanunu⁴ 77. madde ve devamında düzenlenmişti. İş sağlığı ve güvenliği alanında düzenlemeler tüzük ve yönetmeliklerle yapılmaya çalışılmıştı. 6331 Sayılı Kanun ile tüm düzenlemeler bir araya getirildi. 6331 Sayılı Kanun 89/391 Sayılı Avrupa Birliği Çerçeve Direktifi esas alınarak hazırlanmıştır.

6331 sayılı Kanunun esas amacı 1. maddesinde “Bu Kanunun amacı; işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenlemektir.” şeklinde belirlenmiştir. Kanun’un madde gerekçesinde “Kanun tasarısının esas amacı işle bağlantılı olan veya işin yürütümü sırasında ortaya çıkan kaza ve yaralanmaların, çalışma ortamında bulunan risklerin, önlenmesi ve/veya önlenemeyen riskleri asgari seviyeye indirerek sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamının sağlanmasıdır… Avrupa Birliği müktesabına uyum çerçevesinde hazırlanan Tasarıda, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamak işverenin asli yükümlülüklerindendir. İşverenlerin yükümlülüğünün yanında işverenin profesyonel yardım alabileceği kişiler ile çalışanların yükümlülük ve sorumlulukları da gösterilmiştir. Çalışanların mesleklerini icra ederken sağlık ve güvenlik endişesinden uzak bir çalışma ortamında iş görmeleri, verimliliğin yanında sağlıklı ve huzurlu bir toplumun oluşmasının da temelidir. İşyerlerinde, işin sağlıklı ve güvenli bir ortamda yapılabilmesi için binaların tasarımından başlayarak, inşasına ve işyeri yerleşim düzenine kadar her aşamasında ilmi ve teknolojik gelişmeler dikkate alınarak önceliğin iş sağlığı ve güvenliğine verilmesi gerekmektedir.” Özetle 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun temelinde iş kazalarını önleme ve işçiyi koruma amacı yatmaktadır.