Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Bandrol Yükümlülüğüne Aykırılık Suçu

Crime of Violation of Banderol Obligation

Aras TÜRAY

Çalışmada, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 81. maddesinin 4. fıkrasında düzenlenen bandrol yükümlülüğüne aykırılık suçu incelenmektedir. Öncelikle bandrol sisteminin fikri mülkiyet hukukundaki önemi, gelişimi ve günümüzdeki durumu üzerinde durulmuştur. Ardından bandrol yükümlülüğüne aykırılık suçu, suç teorisi bakımından ele alınmış ve suçun özel görünüş biçimleri üzerinde durulmuştur. Bu kapsamda da düzenlemenin sorunlu noktaları tespit edilerek olması gereken hukuk bakımından çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Bandrol, Bandrol Yükümlülüğü, Korsan, İçtima

This paper deals with crime of violation of banderol obligation which is regulated under article 81 and paragraph 4 of Intellectual Property Code (Law No. 5846). In the first part of study, banderol system, its development and situation aspect of intellectual property law are explained. In the second part, elements and special terms of the crime of violation of banderol obligation are analyzed. Within this scope problems of the regulation are detected and some solutions are declared for de lege ferenda.

Banderol, Obligation of Banderol, Piracy, Concurrence

GİRİŞ

Fikir ve sanat eserleri, sadece bir kişinin değil, insanlığın ürünüdür1. Gerçekten de bir kişinin fikri haklarının korunması, aslında hem o kişinin hem de diğer kişilerin üretkenliğinin ve yaratıcılığının korunarak toplumun yeniliklerle buluşabilmesinin önünü açmaktadır. Bandrol yükümlülüğüne aykırılık suçu da fikri hakların korunması sistemi bakımından en etkili koruma araçlarından biridir. Yapılan çalışmalar da ihlallerin en çok, inceleme konumuz olan suçun da yer aldığı 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 81. maddesinden2 kaynaklandığı yönündedir3. Fikri hakların korunmasında oldukça etkili bir role sahip olmasına karşın bandrol yükümlülüğüne aykırılık suçunun, suç teorisi ve ceza hukukunun temel prensipleri bakımından incelenmeye muhtaç noktaları bulunmaktadır. Bu nedenle çalışmamızda, bandrol yükümlülüğüne aykırılık suçunun fikri mülkiyet ve ceza hukuku bakımından tartışmalı noktalarını incelenecek, olan ve olması gereken hukuku bakımından çeşitli tespitlerde bulunulmaya çalışılacaktır.

I. BANDROL SİSTEMİ

Bandrol, Fransızca’dan dilimize geçen “denetim pulu, denetim bağı”4, “vergi etiketi, tekel vergisi etiketi”5 anlamlarına gelen bir sözcüktür. Kelimenin Fransızca karşılığı “bandrole”, İngilizce karşılığı “banderol”, Almanca karşılığı ise “streifband” şeklindedir6. Bandrol Uygulamasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik7 (“Bandrol Yönetmeliği”) m. 4/f. 1-b hükmü uyarınca ise bandrol “Fikir ve sanat eserlerinin izinsiz çoğaltılmalarının ve taklit edilmelerinin önlenmesi amacıyla; fikir ve sanat eserlerinin çoğaltılmış nüshaları ile süreli olmayan yayınların üzerine yapıştırılan, sökülmesi halinde parçalanan ve yapıştırıldığı malzemenin özelliğini kaybettiren nitelikte güvenlik şeridini içeren holografik özellikli bir güvenlik etiketini veya dijital olarak üretilen güvenlik etiketini” ifade etmektedir.

Bandrolün işlevi yukarıda aktarılan hükümde fikir ve sanat eserlerinin izinsiz çoğaltılmalarının ve taklit edilmelerinin önlenmesi olarak belirtilmiştir. Yine ilgili Yönetmelik m. 1’de bandrol sisteminin işlevi “Bu Yönetmeliğin amacı; eser ve hak sahiplerinin haklarının takip edilmesini sağlamak ve fikri hak ihlalleriyle mücadele etmek amacıyla musiki ve sinema eseri nüshaları ile süreli olmayan yayınlarda zorunlu, kolay kopyalanmaya müsait diğer eser gruplarında ise isteğe bağlı olarak kullanılacak bandrolün temini, kullanımı, uygulamanın denetlenmesi ve bandrol gelirlerinin kullanılması hakkında usul ve esasları belirlemektedir” şeklinde aktarılmıştır. Gerçekten de bandrol uygulaması korsan8 ve korsan olmayan ürünün daha kolay şekilde ayırt edilmesi ve korsanlıkla mücadele amacıyla oluşturulmuş sistemin bir parçasını oluşturmaktadır9. Zira eser sahipleri ile diğer hak sahiplerinin kendilerinden izin alınmaksızın üretilen ve ticari dolaşıma sokulan ürünleri saptayıp takip etmesi çoğunlukla mümkün değildir10. Bu açıdan bandrol uygulaması ve denetiminin yetkililerce sağlanması korsanla mücadelede önemli bir yer tutmaktadır. Hatta eserlerin kayıt ve tescili, işletmelerin belgelendirilmesi, sistemin uygulanmasının Denetim Komisyonları tarafından kontrol edilmesi gibi bir takım ek önlemlerle desteklenmek suretiyle bandrol uygulamasının korsanla mücadele sisteminin temelinde bulunduğu kabul edilmektedir11. Bu bakımdan bandrol işlemi, eser ve hak sahiplerinin haklarının takip edilmesini sağlamak, mali haklara tecavüzü önlemek ve kontrol edebilmek bakımından en etkili koruma yöntemleri arasındadır12. Bunların yanı sıra piyasada tedavülde bulunan eserlerin kayıt altına alınmasıyla eser nüshalarının sayısının bilinmesi ve kontrol altında tutulmasıyla13 ekonomik getirilerinin belirlenmesi de bandrol sisteminin işlevleri arasındadır14.