Anonim Ortaklıklarda Kar Payı Alma Hakkı

The Right to Claim Profit Share in Joint Stock Companies

Hüsnü TURANLI,Seda SEYMAN KORKMAZ

Kar payı alma hakkı, AO’da pay sahiplerinin temel ve vazgeçilmez hakları arasındadır. Yeni TTK’da kar payı alma hakkına ilişkin yeniliklerle birlikte uygulamada kar payının dağıtımının zorunluluğu konusunda tartışma başlamıştır. Çalışmamızda kapalı AO’lıklarda kar payının alma hakkının niteliği, kar payının dağıtımının zorunlu olup olmadığı ve yeni SPK ile HAAO’lıklarda kar payı alma hakkı incelenmiş ve birtakım sonuçlara ulaşılmıştır.

Kar, Kar Payı, Kar Payı Alma Hakkı, Yedek Akçe.

The right to receive dividend is one of the basic and undeniable rights of the shareholders. Together with the amendments and new provisions in the new TCC, a debate appeared among the practitioners about the compulsory character of the distribution of dividends. In this study, the feature of the right of receiving dividend, whether the distribution of dividend is mandatory and the distribution of dividend in the public companies according to new Capital Market Law is scrutinized and some conclusions are offered.

Profit, Dividend, Right of Receiving Dividend, Reserves.

Anonim kelimesi, TDK Sözlüğüne göre “adı sanı bilinmeyen” demektir. Diğer bir deyimle içinde anonim kelimesini barındıran örneğin anonim müzik kim tarafından yazıldığı ve bestelendiği bilinmeyen, anonim şirket ise, ortaklarının kim olduğu bir bakıma bilinmeyen yani ortaklarının kimliği önemli olmayan şirket demektir. Buradaki bilinmezlik elbette mecazi bir anlam taşımakta ve ortaklarının kimliğinden daha çok şirketin sermayesiyle öne çıktığını göstermektedir¹. Dolayısıyla anonim ortaklıkta esas olan ortakların kimliği değil sermayedir. Sermayenin esas alındığı bu ticari yapılanmada amaç temelde kazanç sağlamaktır. Nitekim Türk Ticaret Kanunu’nun 331. maddesinin 1. fıkrasında anonim şirketlerin, kanunen yasaklanmamış her türlü ekonomik amaç ve konular için kurulabileceği belirtilmiştir. Buradaki ekonomik amaç, ortaklara ekonomik fayda sağlamak değil bir kazanç sağlamak ve bu kazancı ortaklara kâr olarak dağıtmak şeklinde düşünülmelidir². Dolayısıyla anonim ortaklıkların kazanç elde etme ve elde edilen bu kazancı ortaklar arasında paylaştırma maksadı ile kurulduğu kabul edilmektedir³. Ortaklığın odak merkezi kâr elde etmektir. AO’lığın kazanç elde etme hakkı mutlak bir hak olup bu hakkını sınırlandırmak mümkün değildir⁴.

Temel amacı kâr elde etmek olan AO’lıkta ortaklara, diğer şirket türlerinden farklı olarak “pay sahibi” denilmektedir. Çünkü bu ortaklık türünde sermaye paylara bölünmek zorundadır (TTK m.329/1). Pay sahipleri, bazı istisnai durumlar hariç payları oranında pay sahipliği haklarından yararlanırlar. Bu nedenle AO’lara “paylı ortaklık” da denilebilir. Nitekim Alman hukukunda AO’lığın adı “paylı ortaklık (Aktiengesellschaft)”tır.

AO’lıklarda Pay sahipliği, beraberinde pay sahipliği haklarını da getirmekte ve pay sahipliği haklarının başında da doğal olarak kâr payı alma hakkı gelmektedir. Eski Kanun döneminde aralarında kar payı alma hakkının da bulunduğu pay sahipliği hakları müktesep hak grubunda yer almış ve GK’da müktesep hakların ihlali durumunda iptal yaptırımı (m.381) öngörülmüştür.