Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi Çerçevesinde Kişisel Mallar

Personel Property Within the Scope of the Regime of Participation in Acquired Property

Hilal KARACA

Evlilik akdi kurulduğunda, yasada tanımlanan mal rejimlerinden birisinin seçilmesi mümkün kılınmıştır. Mal rejiminin seçilmemesi halinde ise evliliğin kurulması ile yasada belirlenen mal rejimine (edinilmiş mallara katılma rejimi) tabi olunmaktadır. Eşlerden birinin ölümü, başka bir mal rejiminin seçilmesi, evliliğin boşanma, iptal sebebi ile sona ermesi veya mahkeme kararı ile mal ayrılığına geçilmesine karar verilmesi hallerinde edinilmiş mallara katılma rejimi sona erer. Sona erme ile birlikte katılma alacağını belirlemek üzere mal rejiminin tasfiyesi gündeme gelir. Bu noktada da malların edinilmiş mal mı yoksa kişisel mal mı olduğu önem arz eder. Zira kişisel mal, paylaşıma tâbi olmamaktadır. Bu çalışmada, edinilmiş mallara katılma rejimi kapsamında kişisel mallar, doktrinden ve yargı kararlarından örnekler verilerek açıklanmaya çalışılacaktır.

Aile Hukuku, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi, Kişisel Mallar.

When marriage is established, one of property regimes defined in the law can be chosen. If spouses don’t choose a property regime, with the establishment of marriage, spouses are subject to the property regime set by the law (the regime of participation in acquired property). In case when one of the spouses dies, another property regime is chosen, the marriage is terminated due to divorce, cancellation or in case when it is decided to separate the estates with a court decision, the regime of participation in acquired property ends. Together with this ending, the liquidation of the matrimonial property regime comes to the agenda in order to identify the participated asset. At this point, whether the property is acquired together or personally has became very important. Because personal property is not subject to sharing in the case. In this study, we will try to explain, by giving some examples from the doctrine and case law, personal property within the scope of the regime of participation in acquired property.

Family Law, The Regime of Participation in Acquired Property, Personal Property.

Giriş

Doğumdan başlayarak ölümden sonrasına kadar özel yaşam ilişkilerini düzenleyen temel bir kanun niteliğindeki 4721 sayılı Türk Medenî Kanunu (TMK), gerek şekil gerek içerik anlamında getirdiği birçok değişiklikle, 01.01.2002 tarihinden itibaren yürürlük kazanmıştır.

TMK’daki esaslı değişiklikler, eşler arasındaki mal rejiminde kendini göstermiştir. 743 sayılı Türk Kanunu Medenîsi (eMK), eşler arasında yasal mal rejimi olarak mal ayrılığını kabul eder iken; TMK, evlilik birliği süresince eşlere sahip oldukları mal varlıkları üzerinde belirli kısıtlamalar getirmek koşuluyla, serbestçe tasarruf etme yetkisi veren edinilmiş mallara katılma rejimini yasal mal rejimi olarak kabul etmiş; böylece, özellikle kadınların uğradıkları haksızlıkların bir nebze olsun önüne geçilmesini hedeflemiştir. Zira 1926 tarihli eMK’da eşlere evlilik öncesinde veya sonrasında mal rejimini seçme olanağı tanımış olmasına rağmen, gerek evlilik akdine daha duygusal yaklaşılması gerek gelenekler sebebiyle, 76 yıllık uygulama sürecinde eşlerin hemen hemen hiç seçim yapmadıkları ve özellikle mal sahibi olmayan kadının evlilik süresince edinilen mallar üzerinde neredeyse hiç söz hakkı olmadığı bilinmektedir.

Mehaz kanun olan İsviçre Medenî Kanunu (Schweizerisches Zivilgesetzbuch - ZGB)’ndan çeviri yapılırken, genel olarak eşlerden her birinin ayrı bireyler olduğu ve gereksinimleri bulunduğu bilincinden ayrılmaksızın ve fakat örf ve adetler ile evlilik birliğine genel bakış da göz önünde bulundurulmak suretiyle düzenleme yapılmıştır. Buna göre, hukuk sistemimizin üzerine inşa edildiği temel mantık, evlilik öncesinde ve bir anlamda eşlerin birbirlerine karşı haklarının ve yükümlülüklerinin bulunmadığı zaman diliminde edinilen malların haklı olarak hak sahibinde kalacağı ve paylaşım yoluna gidilmeyeceği yönündedir. Evlilik birliği devamında edinilen mallar ise, ediniliş tarzına ve malın mahiyetine uygun olarak Kanunda belirlenen yasal çerçeve kapsamında, ya paylaşıma gidilmeyen kişisel mallar ya da aksine düzenleme olmadığı sürece eşlerden her birinin artık değer üzerinde ½ söz hakkının olacağı edinilmiş mallar olarak belirlenmiştir.