“Elektronik Ticaret Hakkında Uncitral Model Kanunu” ve “Elektronik İmzalar Hakkında Uncitral Model Kanunu” Üzerine Değerlendirme

Uncitral Model Law on Electronic Commerce and Assessment of Uncitral Model Law on Electronic Signatures

Ayşe ÖCAL

Bu makale, Elektronik Ticaret Hakkında UNCITRAL Model Kanunu ve Elektronik İmzalar Hakkında UNCITRAL Model Kanunu hükümlerini tartışmayı amaçlamaktadır. Bu makale; fikri mülkiyet, çevrimiçi sözleşme düzenleme, tüketicinin korunması, elektronik imza ve elektronik kayıtların kanıt niteliği konularını gereken önemde değerlendirecek kadar uzun değildir. Bu nedenle makalenin odak noktası; güvenlik, politika, gizlilik, belirlilik ve güven ortamı hususunda elektronik ticaret, elektronik imzalar ve elektronik iletişime ilişkin sorunlardır.

Makalenin yazımında kullanılan araştırma yöntemi nitel yöntem olup, elektronik ticaret ve elektronik imzaların yasal çerçevesini analiz etmek ve tartışmak amacıyla kullanılmış olan politika odaklı araştırmayı yansıtır. Amaç, sayısal sonuçlar elde etmek değildir; uluslararası bakış açısının ürünleri olarak UNCITRAL tarafından sağlanan yasal metinleri ve üzerinde çalışılan konuları anlamak, aynı zamanda konuya bu çalışmalardaki hedef kitlenin gözüyle bakmaktır. Makale, yasal metinlerin güçlü ve zayıf yanları üzerine eleştiriler getirmekte ve elektronik ticaret uygulamalarının ihtiyaçlarını tartışmaktadır, bu bakımdan teoriktir.

Araştırmalar sırasında; kitaplar, dergilerde yayımlanan makaleler, güncel mevzuat ile Birleşmiş Milletler yayınları, raporlar, çevrimiçi web sitesi kaynakları gibi diğer kaynaklar kullanılmıştır.

Elektronik İletişim, Elektronik İmza, Elektronik Ticaret, Teknoloji Tarafsızlığı İlkesi, Fonksiyonel Eşdeğerlik İlkesi, Ayrım Yapmama İlkesi, UNCITRAL, MLEC, MLES, Model Kanun.

This article aims to discuss the provisions of UNCITRAL Model Law on Electronic Commerce and UNCITRAL Model Law on Electronic Signatures. It mostly focuses on the issues with regard to electronic commerce, electronic signatures, and electronic communications, such as security, policy, privacy and the environment of certainty and trust. Nevertheless, this article is not long enough to give due consideration on the issues, i.e.; protection of intellectual property, online contract formation, consumer protection, and evidential aspects of electronic signatures and electronic records.

The research method used in the article reflects policy-focused research in which a qualitative method has been used in order to analyze and discuss the legal framework of electronic commerce and electronic signatures. The goal is not obtaining numerical results, but to gain insight into the subjects and legal texts provided by UNCITRAL as an international perspective, also looking through the eyes of the target audience. The paper is coming up with critiques on strengths and weaknesses of the legal texts, and discusses the needs in electronic commerce practice, in this regard it’s theoretical.

During the researches; books, journal articles, current legislations and other sources like United Nations publications, reports, and sources available online websites are used.

Electronic Communication, Electronic Signature, Electronic Commerce, Technological Neutrality Principle, Principle of Functional Equivalence, Non-Discrimination Principle, UNCITRAL, MLEC, MLES, Model Law.

Giriş

Ticaret alım-satım aktivitesinden çok daha fazlasını ifade eder; dahası şudur ki ticaret, tüm dünya üzerindeki bireyleri, işletmeleri ve ulusları ortak bir zeminde buluşmak üzere çeken bir manyetizmadır. Her şey, özellikle son yirmi yıllık zaman zarfında teknolojinin evrimi ile başlamıştır; teknolojik gelişim ve yenilikler elektronik ticarete ivme kazandırmış, bunun sonucu olarak elektronik ticaretin dikkate değer hızlı gelişimi kaçınılmaz olmuştur.

Elektronik olma niteliğine bakılmaksızın elektronik ticaret, bir ticaret yöntemi olarak bireyleri, tüketicileri, işletmeleri, girişimcileri ve ulusları bir araya getirmektedir. Yazarın vurguladığı gibi; “Şimdi her zamankinden daha fazla insanın daha başka kişilerle, gezegenin daha farklı köşelerinden daha farklı türden işler üzerinde ve dünya tarihinde şimdiye kadar hiç olmayan eşit koşullarda, bilgisayar, e-posta, fiber optik ağlar, telekonferans ve dinamik yeni yazılımları kullanarak, gerçek zamanda birlikte çalışması ve rekabet etmesi artık mümkündür.”¹

Bazı yorumculara göre elektronik ticaret ve ilgili konular henüz yeni yeni başlamaktadır. Başlamasıyla birlikte uygulamada, ülkelerin kendi içlerinde ve sınırlarının ötesinde yayılmasıyla sorunlar ortaya çıkmaktadır. Hükümetlerin, politika yapıcıların, kanun koyucuların, işletmelerin yanı sıra uluslararası kuruluşların; gizlilik, güvenlik, fikri mülkiyetin korunması, vergilendirme, kanıtlamayla ilgili hususlar, tüketicinin korunması, sözleşme oluşturulması, belirlilik ve güven ortamı, siber suçlar, casus yazılım ve sansür, içeriğin düzenlenmesi, standartların oluşturulması, elektronik doğrulama ve elektronik imzalarla ilgili hususlar, altyapı oluşturma, veri depolama gibi elektronik ticaretle ilgili konuları ve burada sayılanlardan daha da fazlasını ele almaları gerekmektedir. Elektronik ticaretin sürekli değişen yapısı nedeniyle daha da fazla husus gündeme gelmektedir.