Sigorta Acentesi ile İlgili Bazı Tespitler

Some Findings Regarding Insurance Agent

Evrim AKGÜN

Mevcut düzenlemeler uyarınca, Türk hukukunda düzenlenmiş olan sigorta aracıları; ‘sigorta acentesi’ ve ‘sigorta brokeri’nden ibarettir. Elinizdeki çalışma iki bölüm olarak planlanmış olup, mevcut ilk bölümde yalnızca ‘sigorta acentesi’ inceleme konusu yapılacak; ‘sigorta brokeri’ ise bu konunun ikinci bölümü olarak hazırlanacak ayrı bir çalışmada ele alınacaktır.

Genel olarak ‘acenteler’ Türk Ticaret Kanunu (TTK)’nın 102 ila 123. maddeleri arasında düzenlenmektedir. Ancak TTK m.102/3 sigortaya ilişkin özel düzenlemeleri saklı tutmuş bulunmaktadır. Buna ek olarak, sigorta mevzuatına bakıldığında ise Sigortacılık Kanunu (SK)’nın ‘sigorta acenteleri’ni 23. madde hükmünde düzenlenmiş olduğu görülmektedir. Bu maddenin 18. fıkrası da TTK’nın acentelere ilişkin hükümlerinin sigorta acenteleri hakkında da uygulanacağını ifade etmektedir. TTK ve SK düzenlemeleri birlikte değerlendirildiğinde; sigorta acentelerine öncelikle sigorta mevzuatına ilişkin hükümlerin uygulanacağı, burada düzenleme olmayan hallerde ise TTK’nın ‘acente’ye ilişkin olarak getirdiği genel hükümlerine başvurulacağı tespit edilmiştir.

Çalışmada ele alınacak hususlar; sigorta acentesinin tanımı, özellikleri, türleri, sigorta acenteliği için gerekli şartlar, acentelik sözleşmesi, sigorta acentesinin hakları ve borçları ile buna karşı getirilmiş yaptırımlardır.

Sigorta Aracıları, Sigorta Acentesi, Acentelik Sözleşmesi, Acentelik İçin Gerekli Şartlar, Sigorta Acentesinin Hakları ve Borçları.

According to the current regulations, the insurance intermediaries regulated in the Turkish law are ‘insurance agents’ and ‘insurance brokers’. This study is planned as two parts; in this first section only the ‘insurance agent’ subject will be reviewed. ‘Insurance broker’ will be dealt with in the second part of this subject, which will be prepared as a separate study.

In general, ‘agents’ are regulated between Articles 102 and 123 of the Turkish Commercial Code (TCC). However, in Article 102/3 of the TCC, the special regulations for insurance are reserved. Additionally, when the insurance regulations are examined, it is seen that the ‘insurance agents’ are regulated in Article 23 of the Insurance Law (IL). Subsection 18 of this article also states that, TCC’s provisions for agents will be applied to insurance agents as well. When TCC and IL regulations are evaluated together; it is determined that, the provisions that will primarily be applied to the insurance agents are insurance regulations and the general provisions of the TCC regarding the ‘agent’ will be applied when there are no special provisions.

The issues that will be addressed in this study are; the definition, characteristics, and the types of the insurance agent, required conditions for being an insurance agent, the rights and obligations of the insurance agent and sanctions imposed against insurance agents.

Insurance Intermediaries, Insurance Agent, Agency Contract, Required Conditions for Being An Insurance Agent, The Rights and Obligations of Insurance Agent.

Giriş

Sigorta sözleşmesi, Türk Ticaret Kanunu (TTK)’nun 1401. maddesinin ilk fıkrası uyarınca, “sigortacının bir prim karşılığında, kişinin para ile ölçülebilir bir menfaatini zarara uğratan tehlikenin, rizikonun, meydana gelmesi hâlinde bunu tazmin etmeyi ya da bir veya birkaç kişinin hayat süreleri sebebiyle ya da hayatlarında gerçekleşen bazı olaylar dolayısıyla bir para ödemeyi veya diğer edimlerde bulunmayı yükümlendiği” bir borçlar hukuku sözleşmesidir. Sigorta sözleşmesine ilişkin düzenlemeler TTK’nın altıncı kitabında, 1401 ila 1520. maddeler arasında yer almaktadır.

Sigorta sözleşmesinin tarafları sigortacı ile sigorta ettirendir. Bunlardan sigortacı, sigorta ettiren tarafından kendisine yapılan prim adı verilen bir miktar para ödemesine karşılık olarak, sözleşme süresi ile sınırlı olmak üzere, belirlenen rizikonun gerçekleşmesine karşı sigorta himayesi sağlayan, riski taşıyan âkittir. Sigorta ettiren ise riski prim karşılığında sigortacıya devreden ve bu sözleşmeden doğan borçlar ile (devredilmediği takdirde) hakların kendisine ait olduğu gerçek veya tüzel kişidir¹.

Sigortanın daha geniş bir çevrede pazarlanabilmesinin sağlanması bakımından sigorta şirketlerinin iki seçeneği söz konusudur: ya fazla sayıda şubeler açmak yahut da sigorta aracılarının hizmetlerinden faydalanmak. Sigorta şirketleri açısından, çok fazla sayıda şube açmak ciddi bir masraf doğuracağından, bunun yerine uygulamada daha çok sigorta aracılarından yararlandıkları görülmektedir².