Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Planlanan “TISA” Antlaşması Tasarısı

Selin AK

1. Giriş

Bu çalışmanın konusu uluslararası ekonomi hukukunun alanına girmektedir. Uluslararası ekonomi hukukunun esas amacı, ekonomik ve ticari özgürlüklerin gerçekleştirilmesi ve bu alanlarda eşitliğin sağlanması aracılığı ile etkin bir uluslararası ekonomi hukukunun şartlarının oluşturulup, uygulanmasının sağlanmasıdır. Konunun tarihi gelişimine bakıldığında, bu amacın gerçekleştirilmesi bağlamında uluslararası organizasyonların ideal araçlar olduğu, kolaylıkla görülebilmektedir.

Uzun yıllar boyunca dünya çapında geçerli olacak tek bir uluslararası ticaret sisteminin, özellikle uluslararası düzenlenmeler gerektiren uluslararası mal ve hizmet ticareti alanlarını kapsayacak bir sistemin, gerçekleştirilmesinin yolları aranmıştır. Tarihi gelişim izlendiğinde, bu arayış, 1941’de Amerikan ve İngiliz hükümetlerinin gerçekleştirdiği Atlantik Charter’ıyla1 başlamıştır. Bunu 1944’te, Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası’nın (WB) kurulmasının kararlaştırıldığı, Bretton-Woods Konferansı izlemiştir. Bir sonraki aşamada 1947’de Havanna Charta2 imzalanmıştır ki, bu Uluslararası Ticaret Örgütü’nün (ILO) kurulmasıyla ve uluslararası ticaretin liberalleştirilmesi, özellikle uluslararası mal ticaretinin liberalleştirilmesi maksadıyla, bir çok uluslu anlaşma olan Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması’nın imzalanmasıyla sonuçlanmıştır. Ve fakat, 1994 yılına kadar GATT’ın yürütülmesi bir organizasyondan yoksun kalmıştır. 1986-1994 yılları arasında GATT ilkeleriyle de uyumlu olmak üzere uluslararası bir ticaret organizasyonunun gerçekleştirilmesi ve kurulması amacıyla3 Uruguay Görüşmeleri yürütülmüştür. Uruguay Görüşmeleri’nin sonucunda, 1995 yılında, Dünya Ticaret Örgütü’nün (WTO) kuruluşunu öngören ve düzenleyen Marakeş Antlaşması4 imzalanmıştır5 ve yine 1995’te Dünya Ticaret Örgütü faaliyete geçmiştir.

“Bu amacın gerçekleştirilmesi maksadıyla kurulmuş olan Dünya Ticaret Örgütü, uluslararası ticari hukuk alanında çok önemli ve merkezi bir yere sahiptir. Dünya Ticaret Örgütü Hukuku bir yandan GATT, GATS, TRIPS ve daha bir çok multilateral ve plurilateral ticari anlaşmada düzenlenen sınır ötesi mal ticareti, servis ticareti ve fikri sınai mülkiyet haklarının korunması gibi hususlara yönelik belirleyici kurallar içermekte; bir diğer yandan ise, getirdiği uyuşmazlık çözüm yolu mekanizması ile yetki alanındaki anlaşmalarda düzenlenen esasa ilişkin hususların uygulanmasının gerçekleştirilmesini ve teşvik edilmesini sağlamaktadır.”6