Ürün Kirası Bedelini İndirme Talebinin Sözleşmenin Değişen Şartlara Uyarlanması İstemi ile Bağlantısı

Nihat YAVUZ

ÖZET:

Çalışmada, hâsılat kirası sözleşmelerinde hangi durumlarda ürün kira bedelinden indirim talebinde bulunabileceği, bu hususta doktrinde yer alan görüşlerin tarihsel gelişimi ve örnek bir Yargıtay kararı incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Hâsılat Kirası, Ürün Kira Bedelinde İndirim, Olağanüstü Hal, Değişen Şartlara Uyarlama.

A. Umulmayan Durumlar Nedeniyle Kira Bedelinden İndirim

Tarımsal taşınmazların hâsılat kirası nda kira bedeli nin olağanüstü felaket veya doğal afetler nedeniyle indirilmesi hususu BK. md. 282’de şu şekilde yer almıştır: “fevkalade felaket hallerinde yahut tabii hadiselerden dolayı bir gayrimenkulün her vakitki hâsılatı ehemmiyetli surette azalırsa, kiracı kiradan mütenasip bir miktarın indirilmesini isteyebilir”. Buna göre kiracının kusuru olmaksızın fevkalade felaket hali ya da doğal olaylardan dolayı hâsılat, önemli sayılacak derecede azaldığı takdirde, kiracının kira bedelinden indirim yapılmasını talep hakkı doğmaktadır.¹

Maddede sözü edilen fevkalade haller Dr. Altaş’a göre: “umulmayan olaylardır. Umulmayan olay ise taraflarca önceden öngörülemeyen veya öngörülmesi mümkün olmayan her türlü durumu ifade etmektedir. Taraflarca öngörülememe durumu ise objektif bir durum olmayıp subjektif olup tarafların ve de yaşadıkları çevrenin etkisiyle somutlaşmaktadır. Kaza ve mücbir sebep kavramlarını da içine alan bir üst kavram olan umulmayan olayın öngörülmemesi şartı o olayın önlenememesini de mutlaka barındırdığı anlamında yorumlanamaz. Bu bakımdan kiralananın işletilmesine engel olan deprem, sel gibi olaylarla birlikte subjektif nitelikte olup, taraflara isnadı mümkün olmayan hâsılatı önemli ölçüde azaltan olayları da umulmayan olay kapsamında değerlendirmek mümkündür.”²