Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Borç Ödeme Sigortasının Hukukî Yönden İncelenmesi

Damla KÜÇÜK

ÖZET:

Kişilerin aldığı kredinin güvencesini oluşturan gelecekteki çalışma gücünün zarar görmesine neden olabilecek ölüm, iş göremezlik, işsizlik gibi risklere karşı bir meblağ sigortası yapıldıktan sonra, risk gerçekleştiğinde sigorta bedelinin kredi alacağının ödenmesi için kullanılması, yüzyılı aşkın bir süredir yaygın bir şekilde başta Amerika Birleşik Devletleri olmak üzere Batılı ülkelerde uygulanmaktadır. Ülkemizde kredi alan kişinin ölümüne karşı yapılan hayat sigortası kapsamında, sigorta bedelinin lehtar olarak gösterilen kredi veren kuruma ödenmesi de buna benzer bir yöntemdir. Ancak kredi unsuru içeren bir sözleşme bağlamında yapılabileceği belirtilerek düzenlenen tek sigorta sözleşmesi borç ödeme sigortasıdır. Bu kapsamda, çalışmada esas olarak Borç Ödeme Sigortası Genel Şartları’nda yer alan düzenlemeler, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki düzenleme ve uygulamalarla kıyaslanmak suretiyle, uygulaması henüz çok yeni olan borç ödeme sigortasının hukukî özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Borç ödeme sigortası, iradî olmayan işsizlik, iş göremezlik, kredinin korunması.

Giriş

Kısaca parayla ölçülmesi olanaklı her türlü değerin, bir süre sonra geri ödenmek üzere verilmesi olarak tanımlanabilecek kredi, kredi vereni yani alacaklıyı, borcun ödenmemesi tehlikesi (kredi riski ) ile karşı karşıya bırakır. Buna rağmen yirminci yüzyılın ilk yarısından itibaren, aynî veya şahsî bir güvence olmaksızın, sadece bireyin gelecekteki kazanma gücü esas alınarak kredi verilmeye başlanmış ve bu uygulama giderek yaygınlaşmıştır. Bu durum, verilen kredinin güvencesi konumundaki sigortalının çalışma gücünü, bu gücün kaybına yol açacak çeşitli risklere (ölüm, işsizlik, iş göremezlik vb) karşı güvence altına alarak, temelde kredi verenin alacağına kavuşmasını amaçlayan sigortaların da giderek yaygınlaşmasına yol açmıştır. Bu kapsamda kredi unsuru içeren sözleşmeler bağlamında yapılacağı belirtilerek düzenlenen ilk Genel Şartlar, 01.02.2008 tarihinden itibaren yürürlüğe sokulan Borç Ödeme Sigortası Genel Şartları olmuştur. İş göremezlik ve işsizlik risklerine karşı yapılacak sigortalarla sınırlı da olsa, kredi alacağını koruma amacı güden sigortaları belli bir standarda ulaştıracak olan bu düzenleme olumlu bir gelişmedir.

Borç ödeme sigortası, Türk Ticaret Kanununda özel olarak düzenlenen sigorta sözleşmelerinden değildir. Dolayısıyla bu sözleşmenin yasal çerçevesini, Türk Ticaret Kanununun genel hükümleri ve Borç Ödeme Sigortası Genel Şartları oluşturacaktır. Bu hükümlerin, borç ödeme sigortasının kredi alacağı bağlamında yapılabilecek bir sigorta olma özelliği dikkate alınarak yorumlanması gerekir. Oysa ülkemizde bu konuda yeterli sayıda doktrinel çalışma olmadığı gibi, sigorta şirketleri tarafından yapılan uygulamaların da henüz çok yeni ve yetersiz olduğu söylenebilir. Buna karşın bu sigortalar batılı ülkelerde uzun zamandır uygulanmakta ve özel düzenlemelere tabî tutulmaktadır. Bu nedenle borç ödeme sigortasıyla ilgili değerlendirmelerin, kredi alacağı bağlamında yapılan sigorta sözleşmeleriyle ilgili yabancı düzenleme ve uygulamaların ışığında yapılması daha aydınlatıcı olacaktır.