Bankalarda Açılan Mevduat Hesapları ve Bu Hesaplar Üzerinden Bankalarca Tahsil Edilen Ücret ve Komisyonlar ve Özellikle Hesap İşletme Ücreti
Ünal SOMUNCUOĞLU
I. Bir vatandaş parasını bankaya yatırdığında, kendisine, bir kitapçık hacminde ve adına bireysel ürün ve hizmet paketi sözleşmesi veya benzeri bir ad verdikleri bir sözleşme imzalatırlar. Ayak üstü imzalatılan bu sözleşmenin ne mahiyeti hakkında bir bilgi verirler ve ne o sözleşmenin bir nüshasını size teslim ederler. Esasen, o koca kitapçıkla ilgili bilgiler, ancak bir uzman hukukçunun anlayabileceği ve onun da o belgeyi günlerce inceledikten sonra mahiyetini kavrayabileceği bir sözleşmedir. Aslında bunun adına sözleşme demek de son derece abestir.
Bu belge, Çin'in Tibet'i işgal protokolü gibi tek taraflı olarak ve sadece bankanın menfaatleri gözetilerek banka hukukçuları tarafından peşinen hazırlanmış bir dayatmadır. Bir de üstelik hiç hicap duymadan bu komik belgenin GİRİŞ kısmında aynen (…Müşteri ile işbu sözleşme kapsamında müşterinin doğacak borcundan şahsen sorumlu olacak kişi/kişiler işbu sözleşme içeriğinde yer alan hükümleri ayrıntısı ile incelediklerini, işbu sözleşmede belirtilen hak ve yükümlülüklerini anladıklarını, ürün ve hizmetlerin işleyişine ilişkin kurallarla öngörülen yükümlülüklerin kendileri için uygun ve kabul edilebilir olduğunu, işbu sözleşme kapsamında kendilerince ödenmesi gereken her türlü ücret, masraf, harç, vergi, fon payı, sigorta ücreti v.s. konusunda, bankanın kendilerini açık ve net bir şekilde bilgilendirdiğini, kendilerine bildirilen hususların sözleşme metninde aynen yer aldığını, sözleşme metninde dürüstlük kurallarına aykırı bir genel işlem koşulunun bulunmadığını, genel işlem koşullarının her iki taraf için de adil olduğunu, genel işlem koşullarında yer alan ve kendilerine yükümlülük getiren hususların açık, net ve anlaşılabilir bir şekilde düzenlenmiş olduğunu, bankaca belirlenmiş genel işlem koşullarını hiçbir baskı altında kalmadan kendi iradeleriyle değerlendirdiklerini ve kendileri açısından uygun ve kabul edilebilir koşullar olması nedeniyle de aynen kabul etmek suretiyle işbu sözleşmeyi imzalamak istediklerini………bu yazı ile ayrıca teyit suretiyle işbu sözleşmenin düzenlenmesi için………bankası…şubesine müracaat etmişlerdir…..)
-Her bankanın bu sözleşmeleri diğerinden farksız ve aynı gülünç hükümleri taşımaktadır. Bu ifadeye göre, sanki banka önceden hazırladığı koca bir kitapçık hacmindeki sözleşmeyi sözleşme imzalanmadan önce müşteriye vermiş, müşteri bu sözleşmenin her bir satırını incelemiş, anlayamadığı hükümler banka yetkililerince kendisine uzun, uzadıya izah edilmiş ve bu incelemeler sonucunda müşteri, sözleşme metninde kendisi aleyhine ve banka lehine hiçbir hüküm bulunmadığını ve sözleşmenin son derece adil olduğunu saptamış ve bunun üzerine sözleşmeyi imzalamıştır. İnanın Moliere bile böyle bir komedi kaleme alamazdı. Ancak yine de, bankalar açısından bir ilerleme var gözüküyor. En azından genel işlem koşulları gibi bir hukuki müessesenin varlığından haberdar olmuşlar. Bu bile onlar için büyük bir aşama sayılır. Ne var ki, Türk Borçlar Kanununun 20-25. maddeleri arasında yer alan GENEL İŞLEM KOŞULLARI hükümlerini yeterince kavrayamamışlar. Kanun'un 21/1. maddesinden yararlanmak için, sözüm ona bir tedbir almaya çalışmışlar ise de, bu tedbirin hayatın olağan akışına aykırı olduğunun gün gibi aşikar olduğunu düşünememişler. Bu gibi sözleşmelerin yukarıdaki satırlarda belirttiğim gibi bir inceleme mahsulü olarak imzalandığına, bırakınız bir yargıcı, sokaktaki herhangi bir insanı bile inandıramazsınız. Meğer ki, adalet üzere hüküm vermekten sapılmasın. Yine yukarıda ifade ettiğim gibi, parayı yatırmak istediğiniz anda, size ayak üstü imzalatılan ve son derece hacimli olan bu belgenin bırakınız sokaktaki vatandaş, uzman bir hukukçu tarafından incelenmesi dahi günler alır.
