Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Sinema Eserlerindeki Karakterler ve Korunması

Cinematographic Characters and Protection Issues

Ömer GÜNAYDIN

Tiplemelerin fikri hukuk alanı dışında ticari amaçla kullanılmasına karakter ticareti (commercial merchandising) denilmektedir. Karakter ticaretinin ekonomik hacminin büyüklüğü ile beraber hukuksal ihtilaflar artsa da ne Türkiye’de ne de yabancı ülkelerde karakterlerin korunmasına yönelik özel düzenlemeler bulunmamaktadır.

Bu çalışmanın konusu bu karakterler ve tiplemelerin başta 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu hükümleri olmak üzere marka ve tasarım mevzuatları ile haksız rekabet hükümlerince korunup korunmayacağı konusu oluşturmaktadır.

Tipleme, Karakter Ticareti, Hukuk, Haksız Rekabet.

The use of typecasting in the field of commerce apart from intellectual and lawful fields is called commercial merchandising. There aren’t any specific regulation on the protection of characters neither in Turkey nor in other foreign countries although the legal disputes rise with the increasing size of the economic volume of the commercial merchandising.

The subject of this study hereby consists of whether these characters and typecastings would be protected or not notably by the law of intellectual property rights with the Law no. 5846; in terms of brand and design laws along with unfair competitions provisions.

Typecasting, Commercial Merchandising, Law, Unfair Competition.

I. Giriş

Bulunan en eski mağara resimlerinden sinemaya kadar insanoğlu, tıbben bulamadığı ölümsüzlüğü sanat yoluyla aramıştır. Sanat tarihine bakıldığında, romandan şiire, piyesten sinemaya kadar uzanan sayısız ölümsüz yazara ve ölümsüzleştirilen karaktere rastlanmaktadır. Yedinci sanat olarak adlandırılan sinema, sanatın son türü olmasına rağmen geçtiğimiz yüzyıl içerisinde kitleleri en çok etkileyen dallardan biri olmuştur. Bunda sinemanın kaynaklarının, kendinden önceki sanat türlerinin olması da büyük ölçüde etkili olmuştur. Sinema bazen bir şiirden, bazen bir romandan ya da piyesten yola çıkarak kendine hikâyeler yaratmaktadır. Önceleri sessiz olarak çekilen filmler, sesli sinemaya geçişle birlikte müziğin de gücünü kullanarak tüm sanat dallarının bir ‘füzyonu’ olarak gelişimini sürdürmektedir.

Bu gelişim, televizyonun icadıyla birlikte, daha da hızlanarak, her ev televizyon vasıtasıyla aslında bir sinema salonuna dönüşmüştür. Günümüzde sinema tekstilden, oyuncaklara, bilgisayar oyunlarından modaya kadar birçok alanda kendine yer bulmuştur. Bunda özellikle sinema karakterlerinin popülerliği önemli bir yer tutmaktadır. Öyle ki ünlü filmler, sinema eserleri karakterlerinin oyuncakları, eşyaları ve bilgisayar oyunları ile gişeden daha fazla kazanç sağlamaya başlamıştır. Hollywood’da, başta animasyon filmlerindeki karakterler olmak üzere birçok sinema eserlerindeki karakterler merchandising haklarıyla stüdyolara para kazandırmaktadır.

Tiplemelerin fikri hukuk alanı dışında ticari amaçla kullanılmasına karakter ticareti (commercial merchandising) denilmektedir1. Karakter ticaretinin ekonomik hacminin büyümesiyle beraber hukuksal ihtilaflar artsa da, ne Türkiye’de ne de yabancı ülkelerde karakterlerin korunmasına yönelik özel düzenlemeler bulunmamaktadır. Bu çalışmanın konusu, bu karakterlerin ve tiplemelerin başta 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu hükümleri olmak üzere marka ve tasarım mevzuatları ile haksız rekabet hükümlerince korunup korunmayacağı konusu oluşturmaktadır.