İdarenin Kanuniliği İlkesi Bağlamında İdari Yaptırımlar

Administative Sanctions Within the Content of the Principle of Legality of the Administration

Zeynep Nihal AYDINOĞLU

İdarenin tüm eylem ve işlemlerinin kanuna dayanması zorunluluğunu ifade eden kanuni idare ilkesine uygunluk, tüm idari tasarrufların hukuki geçerlilik koşuludur ve hukuk devleti ilkesinin en önemli gereklerinden biridir. Özellikle idarenin temel hak ve özgürlükler alanına etki eden faaliyetleri bakımından, bu ilke ayrıca önem taşımaktadır. İdarenin kolluk faaliyetleri kapsamında, kamu düzeninin tesisi amacıyla başvurulan idari yaptırımlar, muhataplarının temel hak ve özgürlükleri üzerinde doğrudan etkili olup; doğurdukları sonuçları itibariyle diğer idari işlemlerden ayrılırlar. Bu nedenle idari yaptırımlar ve bunların hukuka uygunluğu bakımından, idarenin kanunun çizdiği sınırlar içinde olup olmadığı, üzerinde kuşku duyulmayacak bir belirlemeye ihtiyaç duyar. Bu çalışmamızda, idarenin kanuniliği ilkesi ve düzenleme yetkisi bağlamında idari yaptırımlar incelendi.

İdarenin Düzenleme Yetkisi, Hukuk Devleti, Kanuni İdare, İdari Yaptırımlar, Kabahatler, Kanunilik İlkesi.

Compliance with the principle that the administration should comply with codes during all of its actions and procedures which can be expressed as legal administration is the legitimacy provision of all of the administrative initiatives. This principle is of particular importance during its activities which affect the fundamental rights and freedom. Whereas the administrative sanctions in order to establish the public order with regards to the policing activities of the administration are directly influential on the fundamental rights and freedoms of the respondents and they are separated from others as for the consequences which they induce. Therefore, the fact of whether or not the administration remains within the judicial limits which the laws dictate as for the administrative sanctions and their compliance with laws require a concrete determination in a concrete manner that should not shed any doubt on it. In this study, lawfulness principle of the administration, the regulation authority of the administration and the sanction concept are reviewed.

Administrations’s Regulation Authority, State of Law, Lawful Administration, Administrative Sanctions, Misdemeanors, Principle of Legality.

GİRİŞ

Hukuk devleti ilkesi gereği idare; teşkilatı, eylem ve işlemleri ve dolayısıyla idare edilenlerle olan ilişkilerinde hukukla bağlıdır.¹ İdare edilenlerle olan ilişkilerin hukukla kayıtlanması beraberinde idarenin hareket alanının önceden bilinebilir olmasını da getirir. Hukuki güvenlik, kesinlik ve öngörülebilirlik biçiminde alt ilkelerle bütünleştirilebilecek devlet faaliyetlerinin belirliliği, zorunlu olarak kurallarla bağlı olmayı gerektirmiş; özellikle devletin zor kullandığı alanlarda meşruiyet kazanmasının da gerekçesini oluşturmuştur.

İdarenin hareket alanının hukukla sınırlandırılmasını sağlayan en elverişli araç olan kanuni idare ilkesi, kapsam ve sınırları itibariyle tartışılagelen bir konu olmuştur. Sürekli bir biçimde faaliyet göstermek zorunda olan idarenin tüm eylem ve işlemlerinin detaylı olarak belirlenmesindeki zorluk bir yana, özellikle günümüzün hızla değişen dünyasında her gün kamu düzenini bozabilecek potansiyelde yeni eylemler türeyebilmekte ve bunlara karşılık geliştirilecek yaptırımları belirleyecek olan devletin de bu hıza ayak uydurmak zorunluluğu doğmaktadır.

İdarenin kanuniliği ilkesinin idari yaptırımlar alanındaki karşılığının belirlenmesi sırasında, her iki kavramın da genel niteliklerinin değerlendirilmesinin yanı sıra bugünün dünyasındaki uygulanabilirliğinin de ayrıca tartışılması gerekmektedir.