İnsan Onuru ve Biyoetik

Human Dignity and Bioethics

Rasime EŞELİOĞLU

İnsan haklarının temelini oluşturan insan onuru kavramı ve etik ilişki, şeref ve ahlak kavramlarından tamamıyla farklıdır. Bu farkın temelinde göreceli olmamak yatar. Her insan onur sahibi olarak doğar ancak şeref bize başkaları tarafından atfedilen bir sıfattır. Tüm insanlar onur sahibi olarak doğduğundan haklara sahip olmak bakımından da eşittirler. Etik ilişki ise ahlak kavramından eleştirilebilir olması nedeniyle ayrılır. Objektif ve zamanın gereklerine uygun hukuk kuralları yaratılırken bu farkın gözetilmesi önem taşımaktadır.

Biyoetik, Etik, İnsan Onuru, Ahlak, Ahlaklılık, Hukuk.

The concept of human honor that constitute the basis of human rights and the ethical relationship are completely different from the concepts of honor and morality. On the basis of this difference lies the fact that it is not relative. Every human being is born as a dignity, but honor is an adjective attributed to others. All human beings are born free and equal in dignity and rights. The ethical relationship is distinguished from the concept of morality because it can be criticized. It is important to observe this difference when creating legal rules that are in line with the objective and time requirements.

Bioethics, Ethics, Human Dignity, Moral, Morality, Law.

I. GİRİŞ

20. yüzyılın ikinci yarısında ve 21. yüzyılda tüm bilim alanlarında olduğu gibi sağlık bilimlerinde de hızla gelişen bilgi ve teknoloji, bu gelişmelerin yaratacağı etkiler ile değerler arasında bir bağ kurulması zorunluluğunu ortaya çıkarmıştır. Biyoetik bir yandan tıp alanındaki teknolojik gelişmeleri bir yandan da ahlak felsefesini konu edinmektedir.¹ Hukuk alanında zamana ve ihtiyaca uygun düzenlemeler yapılırken teknolojik gelişmeleri takip etmek kadar; biyoetiğin temelindeki etik, insan onuru ve ahlak kavramlarına açıklık getirmek de önem arz etmektedir.

Bu bağlamda insan haklarının temeli olan insan onuru kavramı ve bu kavramın şeref kavramından farkı, daha sonra ise etik ilişki ve etiğin ahlaktan farkı üzerinde durularak biyoetiğin kavramsal kökenleri açıklanacaktır. İnsan onuru kavramı, insan hakları alanı da dahil olmak üzere hukukun öz eleştirisinde ve algılanmasında; ayrıca antropoloji, sosyoloji ve değer teorilerindeki soruların cevaplanmasında önemli rol oynamaktadır.² Bu bağlamda son olarak ise bilimsel veriler ve değerler arasında kurulan bağ ve bunun temel hukuk metinlerine yansımasına değinilecektir.