Afet Riski Altındaki Alanlarda Kentsel Dönüşüm Yetkisi

Area Under the Power of Urban Regeneration in Disasters Risk

Ali Nadir Dönmez

İnsanların elverişli konut hakkı ve bu hakkın getirdiği gereksinimler, bir arada yaşama ihtiyacı kentleşmenin temelini oluşturmaktadır. Kentsel dönüşüm de insanların bu ihtiyaçlarına değişen ve gelişen dünya şartlarına ayak uydurmaları için bir yol ve yöntem sunmaktadır. Bu yol ve yöntem ise ülkemizin deprem kuşağında yer alması ve yakın tarihte oldukça acı tecrübeler yaşamış olduğundan dolayı Afet Riski kavramından hareketle temellendirilmiştir. Afet riski dediğimiz ise Riskli alan, Riskli yapı kavramları öncelikle karşımıza çıkmaktadır. Riskli yapı kavramı afet riski açısından değişim ihtiyacındaki konut yapısı incelendiğinde şuan ve yakın gelecekte çok sık kullanılacak bir değişimin simgesi olacaktır. Bu çalışmada da, 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun ve bu kanunun uygulama yönetmeliği başta olmak üzere Belediye Kanunu ve İmar Kanunu bağlamında, afet riski taşıyan alanlardaki kentsel dönüşüm yetkisi ve bu yetkinin riskli yapıların ve riskli alanların tespitinden başlamak suretiyle yıkım süreci ve yeniden inşası aşamalarındaki yetkili idareler incelenmektedir.

Kentsel Dönüşüm, Kenti Dönüştürme, Afet Riski ve Önlenmesi, Kentleşme, Riskli Alan, Riskli Yapı, İmar Planlama Yetkisi, Riskli Yapı Tespiti.

Human right to adequate housing and there quirements imposed by this right is the basis of urbanization need to live together. Urban transformational so offers people a way and method to adapt to changing conditions and to the needs of the developing world. Because this way and the method is to take place in our country's earthquake zone and recently experienced quite bitter experience Disaster Risk is based on the concept of movement. If we Disaster risk of risky areas, primarily the concept of risk structure emerges. When the building housing the need for change in terms of disaster risk reduction concepts will be examined risk structure symbol of a change no wand in the future will be used very often close. In this study, 6306 No. Disaster Risk in the Municipal Code and Zoning Law context, especially the implementing regulations of this Act and on Transformation Areas Under the law, urban renewal authority in the field of disaster risk and authority of the risk structure and by starting from the identification of risk areas destruction process and again the authorities in the construction phase are analyzed.

Urban Transformation, Converting the City, Disaster Risk Reduction and Prevention, Urbanization, Risk Areas, Risk Structures, Urban Planning Authority, Risk Structure Determination.

§ Giriş

Kentsel dönüşüm, uygulanma süreci ve etki alanları bakımından birçok hak ve özgürlüğü doğrudan ve nitelikli etkileme potansiyeline sahiptir. İnsanların barınma hakkı ve yerleşme özgürlüğü kapsamında, yasal sınırlar içerisinde ya da sonradan yasallık kazanmak suretiyle oluşturdukları yerleşim yerlerinin beklentileri karşılamaktan uzak olması ya da zaman içerisinde uzak kalması, bu alanlarda bir dönüşümü kaçınılmaz kılmaktadır.

Bir kentsel yerleşimden beklenenler, düzenli olması, sağlıklı yaşama imkân sağlaması ve estetik bir değerinin bulunması şeklinde üç temel hedefi gerçekleştirmesi olarak sıralanabilir. Düzenli, sağlıklı ve estetik bir şehirleşmeyi esas almayan bir yerleşim yerinde, kamu hizmeti ve görevlerinin gereği gibi icra edilmesi mümkün olmayacağı gibi, ruh ve beden sağlığını koruyan bir yaşam olanağı da sağlanamayacaktır. Bu temel sorunların ortadan kaldırılması, sorunların ortaya çıkmasının önlenmesi ya da mutlu ve sağlıklı bir toplum yaşamının gerçekleştirilmesi düzenli, sağlıklı ve estetik şehirleşmeyle mümkün olacaktır. Bu noktada, düzenli, sağlıklı ve estetik bir kentleşmenin varlığı temel bir toplumsal ihtiyaç olarak ortaya çıkmaktadır¹.

Esas olan, yerleşim yerlerinin ilk kuruluşlarında düzenli, sağlıklı ve estetik kentleşmenin gereklerine göre kurulması olmakla birlikte, çeşitli nedenlerle bu koşullar sağlanamamış olabileceği gibi, bu özellikler sonradan da yitirilmiş olabilir. Düzenli, sağlıklı ve estetik kentleşme hedeflerinden kısmen ya da tamamen uzaklaşılması durumunda bu niteliklerin tekrar kazanılması yönünde bir çaba ortaya konulması kaçınılmazdır. Düzenli, sağlıklı ve estetik bir şehirde yaşama ihtiyacı içerisinde olan bireyler, bu ihtiyaçların karşılanmasına yönelik olarak kendileri çaba üretmeye çalışsalar dahi, bu çabaların beklenen sonuçları tam anlamıyla ortaya çıkarması genel olarak mümkün olmayacaktır.²