İş Sağlığı ve Güvenliği Kurallarına Uymayan Çalışanın Haklı Nedenle İş Sözleşmesinin Fesih Edilmesi
Rightful Termination of an Employment Contract of an Employee Nonconforming the Occupational Health and Safety Rules
Recep Güner
Çalışanlar 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanun’unun 19’uncu maddesine göre iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili aldıkları eğitim ve işverenin bu konudaki talimatları doğrultusunda, kendilerinin ve hareketlerinden veya yaptıkları işten etkilenen diğer çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düşürmemekle yükümlüdür. Söz konusu yükümlülüğü yerine getirmeyerek iş güvenliğini tehlikeye düşüren çalışanların belli durumlarda iş sözleşmesi işveren tarafından haklı nedenle fesih edilebilmektedir. Mevzuatımızda tam olarak hangi olayların iş güvenliğini tehlikeye düşürdüğüne dair bir düzenleme yoktur. Bunun tespiti için ilgili mevzuat, iş güvenliği uygulamaları ve tehlikenin niteliği göz önünde bulundurularak her olay ayrı ayrı değerlendirilmelidir.
İş Güvenliğinin Tehlikeye Düşürülmesi, Haklı Nedenle Fesih, Önlemlere Uymayan Çalışanın İşten Çıkarılması, İş Güvenliğinin Tehlikeye Düşürülmesi Durumunda Haklı Fesih.
According to the article 19 of Occupational Health and Safety Law no. 6331, the employees are obliged to not to endanger health and safety of other employees who are effected from them and their acts or from the job they perform in line with the training on occupational health and safety and instructions of the employer on the subject. An employer might terminate the employment contract rightfully in certain situations of the employees who endanger the occupational safety by not fulfilling the obligations in question. There isn’t any explicit arrangement made in our regulations on which acts endanger the occupational safety. Each act should be assessed individually taking relevant regulations, occupational health applications and attribute of the danger into consideration in order to determine such danger.
Endangering the Occupational Safety, Rightful Termination, Dismissal of an Employee Who Doesn’t Comply With the Preventions, Rightful Termination in Cases When Endangering Occupational Safety.
Giriş
Çalışan ile işveren arasında yapılan iş sözleşmesi, taraflara bazı borçlar yüklemektedir. İş sözleşmesi çalışana sadakat borcu, iş görme borcu ve özen borcu yüklerken; işverene ücret ödeme ve önlem alma borcu yüklemektedir. İş sözleşmesinin kurulum amacı, iş görme borcunun çalışan tarafından yerine getirilmesidir1. Çalışan bu borcu yerine getirirken işverene karşı olan sadakat borcu kapsamında görevlendirildiği işe özen göstermeli, işverenin emirlerine ve talimatlarına uymalıdır. Taraflar arasında kurulan iş ilişkisi çalışanın işverene hukuki ve maddi bağımlılığını doğurur. Bu bağımlılık işverenin denetimi ve gözetimi altında ve onun iş organizasyonu içinde çalışılmasını gerektirir.2 Hukuk normları gereğince, sözleşmede üstlenilen borca aykırı davranış bazı sonuçlar doğurur. Aynı şekilde iş sözleşmesinden doğan borçlara aykırı davranılması taraflar için bazı hukuki sonuçlar doğurur. Çalışanın, 6331 sayılı Kanunun 19’uncu maddesi kapsamında sorumluluklarını yerine getirmediği hallerde işverenin iş sözleşmeyi haklı nedenle fesih etme hakkı vardır. 4857 sayılı İş Kanunu m.25/2-ı’da, çalışanın kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi halinde işveren haklı nedenle iş sözleşmesine son verebileceği düzenlenmiştir. Yalnız hangi durumların iş güvenliğini tehlikeye düşürdüğü veya çalışanın hangi tedbirlere uyamadığı durumlarda işverenin haklı nedenle fesih yoluna gidilebileceğine dair bir düzenleme yoktur. Bu noktada 4857 sayılı İş Kanunu, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, iş güvenliği uygulamaları ile konuyla ilgili Yargı kararları beraberce değerlendirilmelidir. Konunun daha rahat anlaşılabilmesi için, öncelikle çalışanların iş sağlığı ve iş güvenliği yükümlülüklerinin çerçevesi çizilmeli; daha sonra hangi durumların iş güvenliğini tehlikeye düşürdüğü incelenmeli ve işverenin iş sözleşmesini haklı nedenle fesih edebileceği şartlar tespit edilmelidir.
1. Çalışanların İş Sağlığı ve İş Güvenliği Yükümlülükleri
Çalışanların iş sağlığı ve iş güvenliği yükümlülüklerinin kapsamı 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu m.19’da ve muhtelif yönetmeliklerde3 belirlenmiştir. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 19’uncu maddesine göre çalışanlar, iş sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili aldıkları eğitim ve işverenin bu konudaki talimatları doğrultusunda, kendilerinin ve hareketlerinden veya yaptıkları işten etkilenen diğer çalışanların sağlıklarını ve güvenliklerini tehlikeye düşürmemekle yükümlüdür. Çalışanların, işveren tarafından verilen eğitim ve talimatlar doğrultusunda yükümlülükleri şunlardır:
a) İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tehlikeli madde, taşıma ekipmanı ve diğer üretim araçlarını kurallara uygun şekilde kullanmak, bunların güvenlik donanımlarını doğru olarak kullanmak, keyfi olarak çıkarmamak ve değiştirmemek.
