Tasarlayarak Öldürme Suçunda Özel Durumlar ve Yargıtay Yorumu
Special Circumstances at Premeditated Murder and Interpretation of Court of Cassation
Erdal Yerdelen,Mehmet Beyhan Seçkin
Yaşam hakkı kişi özgürlüklerinin ilk koşulu olup üzerinde tasarrufa imkân tanınmayan, vazgeçilmez temel hakların en önemlisidir. Yaşam hakkında verilen önem nedeniyle kasten öldürme, bilinen tarihten beri suç sayılmıştır. Suçun tasarlanarak işlenmesi TCK’da daha fazla cezayı gerektiren nitelikli hal olarak kabul edilmiş ancak tasarlama, kanunda ve gerekçesinde tanımlanmamıştır. Tasarlamanın anlamının belirlenmesi doktrin ve uygulamaya kalmaktadır. Tasarlama, öldürme kararını veren failin, makul bir sürenin geçmesine ve sükûnetle düşünmek için fırsatı olmasına rağmen sebat ederek kararını eyleme dönüştürmesi ve öldürme suçunu işlemesidir.Yargıtay’a göre failin eylemi soğukkanlılıkla gerçekleştirmesi veya plan kurması birer kriter değil, eylemin tasarlandığına ilişkin kuvvetli birer delildir. Yargıtay aslında olayın özelliklerine göre failin iç dünyasında aldığı öldürme kararını öne çıkaran bir yaklaşım sergilenmektedir. Yargıtay, tasarlamanın varlığı için kendine özgü koşulları olan karma bir kriter oluşturmuştur.
Yaşam Hakkı, Kasten Öldürme, Tasarlama, Soğukkanlılık Teorisi, Plan Kurma Teorisi.
Right to life is the first condition of personal freedoms and the most important of non-disposable and inalienable fundamental rights. Voluntary manslaughter has been accepted as a crime under protection of right to life since the known history. Premeditated murder is accepted as an aggravated circumstance, but premeditation is not defined neither in the Law and nor in the Law’s preamble. Determination of the meaning of the premeditation remains to the doctrine and law practice. Premeditation is against passing of a reasonable time and having a chance to think calmly perseveringly performing the decision and perpetration of the murder crime by the perpetrator who decided to kill. According to Court of Cassation, performance of the decision in cold blood or planning the crime is not a criterion but just is a strong evidence about premeditation of crime. The Court of Cassation is actually according to the features of the incident showing an approach that emphasizes the killing decision taken in the perpetrator's inner world. The Court of Cassation has established a mixed criterion for existence of premeditation that has its own conditions.
Right to Life, Voluntary Manslaughter, Premeditation, Self Possession Theory, Plan Theory.
GİRİŞ
Türk Ceza Kanunu, kişilerin yaşam hakkını korumak amacıyla insan öldürülmesini suç saymıştır. Yaşam hakkına yönelen suçlar, TCK’nın İkinci Kitabının İkinci Kısmında “Hayata Karşı Suçlar” bölümünde “kasten öldürme ve taksirle öldürme” suçları olarak ikiye ayrılmıştır. Kasten öldürme suçunun temel şekli TCK'nın 81. maddesinde düzenlenmiş, aynı Kanunun 82. maddesinde bu suçun nitelikli şekline yer verilmiş, maddenin “a” bendinde ise öldürme suçunu tasarlayarak işleyenin ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile cezalandırılması öngörülmüştür TCK madde 82 – (1) Kasten öldürme suçunun; a) Tasarlayarak, … işlenmesi hâlinde, kişi ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile cezalandırılır..
TCK’nın metninde veya gerekçesinde tasarlamanın tanımı yapılmamıştır. Mülga 765 sayılı TCK'da suçu ağırlaştıran bu hal için Arapça kökenli “taammüt” terimi kullanılmışken Taammüt TDK Sözlüğünde, “Bir işi veya suçu bile bile, tasarlayarak yapma, işlenecek bir suçun daha önceden tasarlanması”, şeklinde tanımlanmaktadır. http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&view=bts&kategori1=verilst&ayn1=bas&kelime1=taammüt. E.T. 3.12.2016., 01.06.2005 tarihinde yürürlüğe giren 5237 sayılı TCK'da kanun koyucu "taammüt" kelimesi yerine "tasarlama" ibaresini tercih ederek kanun metnini daha anlaşılır hale getirmiştir. Sözcük anlamı olarak "tasarlamak", "bir şeyin nasıl gerçekleşebileceğini düşünmek, zihinde hazırlamak" şeklinde tanımlanmıştır Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük, TDK Yayınları, Ankara 2011, s. 2274.. Kanunda tanımlanmayan kavramın açıklanması öğreti ve içtihatlara bırakılmıştır “Değişik yoruma elverişli bir kavram için kanun koyucu mutlaka tercihini gösteren bir kanuni tanım vermelidir. İyi bir tanım asla zihin karıştırmaz hukuk güvenliği hâkimin aklıselimi ile sağlanamaz.” EREM, Faruk, “Teammüd”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 1980, Cilt: XXXVII, Sayı: 1-4, s.15..
Tasarlamanın nitelikli hal sayılmasının nedeni, fiilin mağdura kendini savunma ve dolayısıyla yaşama şansı bırakmayan, onun hazırlıklı olmadığı belli bir plan doğrultusunda işlenmiş olması ve ölüm neticesinin gerçekleştirilme ihtimalinin, tasarlama olmaksızın icra edilen fiile göre daha yüksek olmasıdır KOCA, Mahmut/ÜZÜLMEZ, İlhan, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, Ankara 2016, s. 57.. Mülga 765 sayılı TCK’da tasarlama, yaralama ve öldürme suçlarında ayrı ayrı düzenlenmiş, 5237 sayılı TCK’da ise tasarlama sadece öldürme suçu yönünden nitelikli hal kabul edilmiş, yaralama suçlarında böyle bir düzenleme yapılmamıştır. Başka bir ifadeyle failin yaralama suçunu ani kasıtla gerçekleştirmesi ile tasarlayarak işlemesi arasında suç niteliğinin tespiti açısından bir fark bulunmamaktadır. Yaralama suçlarında suçun tasarlayarak işlenmesi hali söz konusu olduğunda, kastın en yoğun dolayısıyla kusurun en ağır olduğu durumu ifade ettiğinden temel cezanın belirlenmesinde kusurun ağırlığı kriteri bağlamında esas alınabilecektir. Bu durumda mahkeme TCK’nın 61/1-f. maddesi uyarınca “failin kasta dayalı kusurunun ağırlığı“ gerekçesiyle temel ceza tayininde alt sınırdan uzaklaşarak ceza belirlemelidir YERDELEN, Erdal, Cezanın Belirlenmesi (Türk ve Alman Uygulaması), Ankara 2013, s.222..
