Haksız Fiil Sorumluluğunda Zamanaşımı

Time Restriction Within Tort Law

Ayça Güntülü Alkan

Haksız fiil sorumluluğu, günlük hayat akışında en çok karşılaşılan sorumluluk türlerinin başında gelir. Zira, farkında olarak ya da olmayarak günlük yaşamımızı idame ederken çok sayıda sözleşme dışı ilişki kurarız. Bu sebepledir ki haksız fiil sorumluluğu, kanun koyucu tarafından sıkı sıkıya düzenlenmesi gereken ve bu düzenlemelerin yetkili merciiler tarafından tartışma yaratmaksızın uygulanması gerekmektedir. Bu çalışmanın amacı, haksız fiil sorumluluğu çerçevesinde en çok tartışılan hususlar olan; zamanaşımı süresinin başlangıcı, zamanaşımı süresinin türleri, zamanaşımı süresinin bir daimi def’i olması hususlarına netlik kazandırmak ve aynı zamanda ilişkin hususlardaki 818 sayılı mülga Borçlar Kanunu ile 6098 sayılı yürürlükteki Türk Borçlar Kanunu arasındaki düzenleme farlılıklarını incelemektir.

Haksız Fiil, Zamanaşımı, Daimi Def’i, Zamanaşımının Kesilmesi, Zamanaşımının Durması.

Tort liability is one of the most common types of responsibilities in daily life flow. Indeed, consciously or not, we establish many non-contractual relationships. This is why, tort liability should be regulated strictly by the Legislator and should be implemented by authorities in charge of these arrangements, without creating controversy. The purpose of this article is to bring clarity to the most controversial issues about tort liability; the beginning of the lapse of time periods, the types of the limitation, the feature of the limitation being the permanent refutation and to examine the major differences between the abolished Law Code numbered 818 and the applicable Law Code numbered 6098.

Tort, Lapse of Time, Permanent Refutation, Interruption of Lapse of Time, Cessation of Lapse of Time.

Giriş

Haksız fiil kurumunu zamanaşımı düzenlemeleri yönünden incelemeden önce, “haksız fiil” kavramı ile neyin ifade edilmek istendiğini açıklamak doğru olacaktır. Haksız fiil sorumluluğu; bir kimsenin hukuka aykırı ve kusurlu bir davranışla sözleşme ilişkisi olmaksızın, diğer bir kimseye vermiş olduğu zararın giderilmesini düzenleyen sorumluluk türü; sözleşme dışı sorumluluk ya da haksız fiil sorumluluğudur¹. Haksız fiil sorumluluğu 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun (TBK) 49². ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Haksız fiilin TBK çerçevesinde yapılan tanımına göre; haksız fiilden bahsedebilmek için beş unsurun bulunması gerekmektedir. Bunlar; fiil, zarar, uygun illiyet bağı, kusur ve hukuka aykırılıktır (bir diğer deyişle hukuka uygunluk sebebinin bulunmamasıdır)³.

Haksız fiil sorumluluğuna ilişkin zamanaşımı düzenlemelerini incelemeye geçmeden önce “zamanaşımı” kavramını da kısaca inceleyecek olursak: genel olarak kamu düzeni ile kamu menfaati nedeniyle kanunda öngörülen bir kavram olan zamanaşımı, belli bir sürenin geçmesi ile alacağa bağlı dava açma hakkını felce uğratan bir kurum olarak tanımlanabilir. Zamanaşımı, borcu sona erdiren sebeplerden biri olarak düzenlenmiş olsa da, borcu sona erdiren bir sebep değil,⁴ borcun dava yolu ile talep edilebilme olanağını ortadan kaldıran bir sebeptir⁵. Bu durumda, zamanaşımı süresi geçmiş olan bir borcun ortadan kalkmayacağını; ancak eksik borç haline dönüşeceği görüşünü isabetli bulmaktayız⁶.

Bu makalede sırası ile; öncelikle haksız fiile ilişkin zamanaşımı düzenlemeleri üç alt başlık olacak şekilde, normal, azami ve istisnai süre yönünden incelenecek, daha sonra zamanaşımının durması ve kesilmesi kurumlarından bahsedilecek ve son olarak zamanaşımının daimi defi olma özelliği ele alınacaktır.