Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararı ve
 Denetimi

The Decision on Dropping the Prosecution and Control of the
Decision

Vesile Sonay Evik

Cumhuriyet savcısı soruşturma evresi sonunda kamu davasının açılması için yeterli şüphe oluşturacak delil elde edilememesi veya kovuşturma olanağının bulunmaması hallerinde kovuşturmaya yer olmadığı kararı verir. Bu karara karşı suçtan zarar gören, yargısal denetim için kararı veren C. Savcısının yargı çevresinde görev yaptığı ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerdeki sulh ceza hakimliğine itiraz edebilir. Ayrıca suçtan zarar gören Başsavcıya idari denetim yapması için de başvurabilir.

Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararı, Kovuşturma Davası, Cumhuriyet Savcısının Kararına İtiraz, Takipsizlik Kararı, Takipsizlik Kararına İtiraz.

In case where at the end of the investigation phase there is no evidence with sufficient gravity to justify the suspicion which is required to open a public claim or there is no legal possibility of prosecution, then the public prosecutor shall render a “decision on dropping to prosecution”. Against this decision the victim of the crime, for judicial control may file a motion of opposition with the justice of the peace which is in the court of heavy crimes to which the public prosecutor who rendered this decision is attached. Also, the victim for administrative control may file a motion with the chief public prosecutor.

The Decision on Dropping the Prosecution, The Prosecution Case, Opposition Against the Decision of the Public Prosecutor, The Decision to not Prosecute, Opposition Against the Decision to not Prosecute.

I. Genel Olarak

Kovuşturma mecburiyeti ilkesi gereği (CMK’nın 160. maddesi) Cumhuriyet savcısı bir suç haberini alır almaz hemen işin gerçeğini araştırmaya başlamak zorundadır. Hukuk devleti olmanın bir gereği olarak adalet ve eşitliğin gerçekleşmesini sağlayan bu ilke açısından önemli olan soruşturmanın derhal başlamasından çok soruşturmanın etkin bir şekilde yürütülmesidir¹. Yine bu ilke gereği Cumhuriyet savcısı soruşturma evresi sonunda suçun işlendiği hususunda yeterli şüphe oluşturacak delillere ulaştığında iddianame düzenler. Aksi takdirde (CMK 172) kovuşturmaya yer olmadığı kararı verir². Kovuşturmaya yer olmadığı kararı, kovuşturmaya yetkili olan savcılığın kovuşturmaya başlamayacağını, yani başlangıçta şüphelendiği kişiye hiç suç isnat etmeyeceğini bildiren yazılı işlemdir³.

CMK’nın 172. maddesinde Cumhuriyet savcısının kovuşturmaya yer olmadığı kararı vermesi için iki temel neden göstermiştir. Birincisi maddi mesele açısından yeterli şüphe oluşturacak delil elde edilememesi; ikincisi ise hukuki mesele açısından kovuşturma olanağının bulunmamasıdır⁴. Ancak Cumhuriyet savcısının kovuşturmaya yer olmadığı kararı verdiği haller bunlarla sınırlı değildir. CMK 171/2 göre kamu davası açmada (iddianame düzenlemede) takdir yetkisinin düzenlendiği (cezayı ortadan kaldıran şahsi cezasızlık sebepleriyle etkin pişmanlık) hallerde, kamu davasının ertelenmesi kararı verdiği ve şüphelinin deneme süresi içinde suç işlemediği durumda ve CMK 253/19 göre uzlaşma sonucunda şüpheli edimini bir defada yerine getirdiğinde Cumhuriyet savcısı kovuşturmaya yer olmadığı kararı verir⁵.

II. Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararı

Cumhuriyet savcısının kovuşturmaya yer olmadığı kararı idari bir karardır. Kesin hüküm niteliğinde mutlak bir karar değildir⁶. Bu nedenle başsavcı ilgilinin isteği üzerine veya kendiliğinden denetim ve gözetim yetkisine dayanarak bu kararı geri alabilir⁷. Doktrinde bir görüşe göre kovuşturmaya yer olmadığı kararı verildikten sonra yeni delil ortaya çıkmadıkça aynı fiilden dolayı kamu davası açılamayacağına ilişkin CMK’nın 172/2 hükmü nedeniyle kanun koyucunun bu kararı bir nevi kesin hüküm niteliğinde saydığı söylenebilir⁸.