Deneme Süresi ve Hukuki Sonuçları

Muzaffer KOÇ

ÖZET:

İşçi ve işveren iş sözleşmesine deneme süresi kaydı koyabilirler. Deneme süresi iki ayı aşamaz. Toplu iş sözleşmeleriyle deneme süresi dört aya kadar uzatılabilir. Deneme süresi içinde, işçi ve işveren iş sözleşmesini bildirimsiz ve tazminatsız feshedebilir. İşçinin çalıştığı günler için ücreti ve diğer hakları saklıdır.

Anahtar Kelimeler: Deneme Süresi, Bildirimsiz Fesih, İhbar Tazminatı.

I. Giriş

İş sözleşmesi , bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmedir (İşK m. 8). İş sözleşmesiyle, işçi iş görme; işveren de ücret ödeme yükümlülüğü altına girer. Genel bir kabulle iş sözleşmesinde ücret, iş ve bağımlık unsurları söz konusudur. Zira, iş sözleşmesiyle işçi, bir ücret karşılığında belli/belirsiz bir sürede işverenin denetimi ve kontrolü altında çalışmayı kabul etmektedir. İşçi, işverene bağlı ve onun direktifi altında çalışmaktadır. İşçinin, işyeri ve çalışma şartları hakkında bilgi sahibi olması, işverenin de çalıştıracağı işçiyi daha iyi tanıması ve işyerine yapacağı katkıyı belirleyebilmesi için belli bir süre öngörebilirler. Deneme süresi olarak adlandırılabilecek bu süre zarfında, tarafların sözleşmenin devamına veya sona erdirilmesine ilişkin iradeleri ortaya çıkabilir. Deneme süresi içinde taraflar, herhangi bir tazminat söz konusu olmadan sözleşmeyi sona erdirebilirler. Bu yazıda, deneme süresi ve hukuki sonuçları ele alınacaktır.

II. Deneme Süresinin Amacı ve Sınırları

İş akdinin tarafları, kendilerini kesin olarak bağlayacak bir sözleşmeden önce bir deneme süresine ihtiyaç duyabilirler¹. Bu bağlamda İş Kanununda, işe yeni başlayan işçinin işyerine ve çalışma şartlarına alışabilmesi, çevresine uyum sağlayabilmesi; işverenin de işçinin mesleki yeteneğini, iş disiplinini ve diğer özelliklerini öğrenebilmesi için deneme süresi adı altında düzenleme bulunmaktadır². Taraflar böyle bir sözleşmede belli bir süre birbirlerine ve işe, işyerine, çalışma şartlarına uygun olup olmadıklarını değerlendirebilmektedirler³.