İdari Yargıda Duruşma ve Duruşmaya İlişkin Uygulamadaki Sorunlar

Mustafa KÖKSAL

ÖZET:

Adli yargıda uyuşmazlıkların çözümünde duruşma yapılması esas iken, idari yargıda duruşma yapmak suretiyle uyuşmazlığı çözmek istisnadır. Zira idari yargıda, yazılı yargılama usulü uygulanmaktadır. Savunma hakkının da bir uzantısı olan duruşmanın idari yargıda da sürekli uygulanması gerekip gerekmediği konusu öteden bu yana tartışmalara konu olmuştur. Çalışmamızda, duruşmayla ilgili düzenlemelerin neler olduğu, bu düzenlemelerin uygulamaya nasıl yansıdığı, duruşmanın uygulamada uyuşmazlığın çözümü konusunda etkin bir rol oynayıp oynamadığı, duruşma öncesi ve sonrasına ilişkin süreçler gibi konulara değinilerek, yeri geldiğinde Danıştay kararlarından da örnekler verilip, konu etraflıca anlatılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Duruşma, Uyuşmazlık, Savunma Hakkı, İdari Yargı.

A. Genel Olarak Duruşma

“Adli yargı dan farklı olarak”, idari yargının en önemli özelliği, yargılamanın yazılı olarak yapılmasıdır. Yazılı yargılamada, inceleme, dosya üzerinden yapılmaktadır. Yargıç, tarafların yazılı iddiaları ve savunmaları ile bu iddiaları ve savunmaları desteklemek amacıyla dosyaya ibraz ettikleri belgeleri ve ilgili yerlerden bizzat getirttiği diğer bilgileri değerlendirmek suretiyle bir yargıya ulaşmak durumundadır. Bu bağlamda, idari yargıca istisnai olarak, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 17. maddesinde gösterilen hallerde duruşma yaparak, tarafların sözlü açıklamalarını dinleme olanağı da tanınmıştır. Ancak, bu durum, idari yargının yazılı olma özelliğini değiştirmez. Zira duruşma sırasında yapılan açıklamalar, yalnızca, uyuşmazlığın iyi anlaşılmasında idari yargıca yardımcı olur. Yoksa kararın dayanağı, yine dosyadaki belgeler ve bilgilerdir.¹

Duruşma , mahkemenin önceden belirlediği bir zamanda, tarafların, dava ve savunma dilekçelerinde ileri sürdükleri hususları yargı yeri önünde sözlü olarak tekrar etmeleri ve karşılıklı tartışmaları olarak tanımlanabilir.² Diğer bir ifadeyle, duruşma, davacının dava konusu işlemin iptalini gerektiren önemli hususları bir kez de sözlü olarak ortaya koyması, dosyada önem taşıyan ve bazen dikkatten kaçabilecek konulara işaret etmesi; idarenin de, sebeplerini ve dayanaklarını izah ederek işlemini savunması,³ şeklinde de tanımlanabilmektedir.