Üst Hakkı Sözleşmesinin Kişisel Nitelikteki Hükümlerinin Şerhine Olanak Sağlayan Yeni İsvmk M. 779b/f. Iı Düzenlemesinin Değerlendirilmesi

Evaluation of The New Art. 779b Item 2 of the Swiss Civil Code Which Enables the Annotation of the Purely Personal Dispositions of the Superficies Contract

Gülen Sinem Tek

Üst hakkı sözleşmesinin ayni etkili ve eşyaya bağlı borç etkisi doğuran hükümleri üçüncü kişilere karşı ileri sürülebilmektedir. Ancak, salt kişisel etkili hükümleri, alacağın devri ya da borcun üstlenilmesi gibi bir işlem olmadıkça, üst hakkı ilişkisine sonradan dahil olan üçüncü kişiye karşı ileri sürülememektedir. İsviçre hukukunda, üst hakkının kapsam ve içeriğini düzenleyen 779b maddesine ikinci bir fıkra eklenmiştir. Bu yeni fıkra uyarınca, üst hakkının kişisel nitelikteki hükümleri de, tapu kütüğüne şerh edilmek kaydı ile hakkı devralan üçüncü kişiye karşı ileri sürülebilecektir. Şerh edilmek sureti ile bu kişisel borçlar eşyaya bağlı borç etkisi gösterecektir. Bununla birlikte şerhin munzam etkisinin de dışlanmaması gerekir. Söz konusu hükmün Türk hukukunda da düzenlenmesi, idarenin yüklü taşınmaz maliki olduğu ve üst hakkı sahibinin sözleşmesel olarak tasarruf yetkisinin kısıtlandığı durumlarda, eşya hukukunun genel ilkeleri ve sözleşmelerin nispiliği ile bağdaşmayan tapu sicili uygulamalarını düzeltecek bir imkan sunabilir.

Üst Hakkı, Şerh, Kişisel Nitelikteki Hükümler, Eşyaya Bağlı Borç, İsviçre Medeni Kanunu.

The dispositions with real effect and propter rem obligation effect of the superficies contract can be advanced to third parties. However purely personal dispositions of that can not be advanced to third party which involves lately into the superficies relation, unless there is a transfer of claim or a novation. In Swiss law a second item has been added to the 779b article relating to the scope and content of the superficies. According to this new item, purely personal dispositions of the superficies contract can be advanced to third party who acquired the right of superficies, if they are annotated to the land register. With the annotation, the purely personal dispositions will have a propter rem obligation effect. Nevertheless, the usual effect of the annotation should not be excluded. The regulation of this disposition in Turkish law can offer an effective legal instrument against the land registry practices incompatible with the principles regarding the real rights and the relativity of the contracts, when administration is the proprietor and the power of disposition of the superficies right owner has been contractually restricted.

Superficies, Annotation, Purely Personal Dispositions, Propter Rem Obligation, Swiss Civil Code.

GİRİŞ

1998 yılından beri İsviçre Federal Meclisi’nin önüne Medeni Kanun’un ayni haklara ilişkin dördüncü kitabının birçok hükmünü etkileyebilecek nitelikte önergeler gelmiştir¹. 1998 yılındaki önergeler ile, ipotekli borç senedinde yeni düzenlemeler yapılması ve İsviçre hukukuna “hacimsel mülkiyet” kavramının getirilmesi; 1999 yılındaki önerge ile, zanaatkar ve yüklenicilerin kanundan doğan ipotek hakkı ile ilgili bazı hükümlerin değiştirilmesi; 2001 tarihli önerge ile, hamile yazılı ipotekli borçların² yeniden kullanılmasına ilişkin sözleşmesel hükümlerin düzenlenmesi; 2002’deki önerge ile Borçlar Kanunu’nda düzenlenen bina malikinin sorumluluğu hükümlerinde değişiklik yapılması ve en son, 2004 yılındaki önerge ile de, Medeni Kanun’da değişikliğe gidilmesi teklif edilmiştir.

Bu önergeler üzerine, İsviçre Medeni Kanunu’nun ayni haklar kitabında bir revizyon çalışması başlatılmıştır. Tapu sicilinin açıklığının ve şeffaflığının sağlanması, mülkiyet hakkının gereksiz yüklerden kurtarılması ve bunlar için gerekli usullerin sadeleştirilmesi revizyon çalışmalarının en önemli amaçları arasında sayılmaktadır³. Bu çerçevede mülkiyet hakkı, irtifak hakları, rehin hakları ve tapu sicilini düzenleyen birçok kanun hükmünde değişiklik yapılmıştır. Bu değişiklikler, 1 Ocak 2012 tarihinde yürürlüğe girmiştir⁴.

Değiştirilen maddeler arasında, üst hakkının içerik ve kapsamına ilişkin İsvMK m. 779b (MK m. 827) de yer almaktadır. Hükme eklenen ve çalışmamıza da konu olan ikinci fıkra ile, üst hakkı sözleşmesinin bazı hükümlerinin tapu siciline şerh edilmesi imkanı kabul edilmiştir.