Anayasalar ve Olağanüstü Hâl

Constitutions and State of Emergency

Mert Nomer

Olağanüstü hâl yetkileri Anayasalarda hiç yer almayabilir, genel çerçevede ya da detaylıca düzenlenebilir. Çalışmanın ilk bölümünde bu üç tip düzenleme biçimine Dünya devletlerinden örnekler verilmiş, ikinci bölümünde ise Türkiye’de 1982 Anayasası’nda olağanüstü hâl yetkilerinin düzenlenişi detaylı olarak incelenmiştir. Sonuç bölümünde temel düzenleme biçimlerinden hangisinin olağanüstü hâl sorununun çözümlenmesinde daha elverişli olduğu sorusuna yanıt aranmıştır.

Olağanüstü Hâl, Olağanüstü Hâl Yetkileri, Amerika Birleşik Devletleri, Federal Almanya Cumhuriyeti, Weimar Anayasası, Türkiye.

Emergency powers may not exist in constitutions, may be regulated in a frame or may be depth regulated. In first part these three methods will be discussed with given examples to each of them from different States. In second part 1982 Constitution of Turkey’s approach to the emergency powers will be examined in detail. Which one of these basic regulation style is more functional will be the key question to be answered as a result of this article.

State of Emergency, Emergency Powers, United States of America, Federal Republic of Germany, Weimar Constitution, Turkey.

GİRİŞ

Küresel terörizm, radikal ayrılıkçı gruplar, büyük ekonomik buhranlar 21. yüzyılda hâlâ devletleri ciddi anlamda tehdit etmektedir. Modern demokratik devletlerin anayasalarında bulunan kuvvetler ayrılığı, denge - fren mekanizmaları gibi devlet işleyişini yavaşlatan ancak anayasaları hukukun üstünlüğüne ve demokrasiye uygun hâle getiren prensipler bazen bu gibi kriz hâllerinde olağanüstülükle başa çıkabilecek manevra kabiliyetini gösteremeyebilir. İşte bu nedenle olağanüstü dönemler ve olağanüstü dönem yetkileri anayasaların pek çoğunda yer almaya başlamış ve olağanüstü hâl yetkileri ve düzenleniş doktrinde tartışılmaya başlanmıştır.

Aşağıdaki okuyacağınız çalışmanın birinci bölümünde olağanüstü hâlin farklı düzenleniş biçimlerine değinilmiş, ikinci bölümdeyse Türkiye’deki düzenleniş biçimi ele alınmıştır. Çalışmada konusu itibariyle olağanüstü hâlin ve olağanüstü hâl yetkilerinin anayasalarda düzenlenişini ele alınmış, istisnaî durumlarda kanun düzeyine inilmiştir.