Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Anlaşmalı Boşanma Kararlarının Medeni Usul Hukuku Bakımından Niteliği

The Characteristic of Uncontested Divorce Decisions in 
terms of Civil Procedure Law

İdil TUNCER KAZANCI

Boşanma davalarında Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun uygulama alanı bulacağı şüphesizdir. Bununla birlikte, boşanmanın kendine özgü niteliği nedeniyle hem Medeni Kanun’umuzda, hem de Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun’ unumuzda bazı yargılama kuralları bulunduğu görülebilir. Bu kapsamda, anlaşmalı boşanma davalarında taleple bağlılık ve taraflarca getirilme ilkeleri uygulanmakla beraber; bu ilkeler yargılamanın özelliğine göre bazen farklılaşır.TMK m. 166/III ve IV. Fıkralarına dayanılarak açılan boşanma davalarında, teorik olarak ayrılık talep edilebilmesi mümkündür. Bununla birlikte, somut olay çoğu zaman ayrılık kararı verilmesine elverişli olmayacağından, hakim, taleple bağlılık ilkesinden bağımsız olarak boşanmaya karar verecektir. Hakim ancak sosyal re’sen araştırma ilkesinin bir sonucu olarak getirilen bu vakıaların gerçekliğinden şüpheye düşerse araştırma yapabilecektir.Bu kapsamda, hakimin sosyal re’sen araştırma ilkesi uyarınca inceleme yaptığı boşanma sebeplerinin varlığı konusunda, HMK m. 313 anlamında bir sulhten bahsedebilmek mümkün değildir. Buna karşın boşanmanın mali sonuçları bakımından hakimin onayına bağlı olarak mahkeme içi sulhe cevaz verildiği söylenebilir.

Anlaşmalı Boşanma, Sulh, Medeni Usûl Hukukuna Hakim İlkeler, Taraflarca Getirilme İlkesi, Re’sen Araştırma İlkesi.

In cases of divorce, without question the Code of Civil Procedure will find area of execution. However, due to the genuine character of the divorce case, both the Civil Code and the Family Courts’ Establishment, Duty and Procedure Code can find various rules and procedures relating to proceedings. In this scope, in cases of uncontested divorces, though the principles of determination of the object of the dispute by the parties and pleading the facts by the parties are executed, the principles sometimes vary.In divorce cases opened and based on Civil Code art.166/III and paragraph IV, even though theoretically separation can be asked for, the concrete occasion will not avail for decision on separation, the judge will decide for divorce independent of determination of the object of the dispute by the parties principle. The judge will do further examination should he be in doubt regarding the reality of the occasions brought forward as a result of social establishment the facts ex officio.In this scope, the existence of divorce reasons for which the judge conducts an examination in terms of social establishment the facts ex officio, one cannot possibly mention an amicable agreement is reached in terms of Code of Civil Procedure Art. 313. Conversely, in terms of the financial results of the divorce, depending on the judge’s approval, it can be said that an amicable agreement is permitted within the court.

Uncontested Divorce, Amicable Agreement, Principles of Civil Procedure, Principle of Pleading the Facts by the Parties, Principle of Establishment the Facts Ex Officio.

I. BOŞANMAYA ÖZGÜ YARGILAMA KURALLARI

Hukukumuzda boşanma davalarında uygulanacak usul hükümlerine ilişkin düzenlemelere hem Medeni Kanunumuzda, hem de Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanununu1’ muzda rastlamak mümkündür. Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine İlişkin Kanun’un 7. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, aile mahkemeleri, Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile Türk Medeni Kanunu’nun aile hukukuna ilişkin usul hükümlerine göre yargılama yapar. Bu düzenlemeden hareketle, boşanma davaları bakımından da hem Hukuk Muhakemeleri Kanunu hem de Türk Medeni Kanunu’ndaki boşanma davalarına özgülenmiş yargılama kurallarının uygulama alanı bulacağını söylemek mümkündür.

TMK m. 184’te boşanmada uygulanacak usul kuralları sayılmıştır2. Her ne kadar bir özel hukuk alanı da olsa, aile hukukunun kamu düzeni bakımından taşıdığı önem nedeniyle, yargılama sırasında hakimin daha geniş bir hareket alanına sahip olduğu bu madde düzenlemesinden de anlaşılabilir. Nitekim hakim, tarafların ikrarı ile bağlı olmayacak; boşanma veya ayrılığın dayandığı olguların gerçekleştiğine vicdanen kanaat getirmedikçe bunları ispatlanmış sayamayacaktır (TMK m. 184/1, 3)3. Boşanmanın bu niteliği tarafların dava konusu üzerinde tasarruf edememelerine de yol açar. Tarafların boşanma davasını kabulü veya sulh olmaları mümkün değildir (HMK m. 308/II). Farklı bir ifade ile taraflar uyuşmazlığı anılan şekillerde sonlandıramazlar4.

Mehaz İsviçre hukukunda boşanma davalarında uygulanacak usul hükümleri İsvHMK m. 271-294 arasında düzenlenmiştir5. Anılan hükümler aile hukukundan kaynaklanan davalara ilişkin genel hükümlerdir. Bununla birlikte aile birliğini koruyucu tedbirler (İsvHMK m. 271-273), boşanma davası (İsvHMK m. 274-294) veya kayıtlı birlikteliklere (İsvHMK m. 305-307) ilişkin ayrık hükümlere de rastlamak mümkündür6.