Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 58. Maddesinde Düzenlenen Cayma Hakkına Dair Notlar

Notes about the Right of Withdrawal in Article 58 of the Law on Intellectual and Artistic Words

Emre Gökyayla

Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 58. maddesinde, sözleşmenin sona ermesine dair özel bir düzenleme yer alır: Cayma hakkı. Eser sahibinin malî hakkından hiç ya da gereği gibi yararlanılmazsa cayma hakkı kullanılabilir. Cayma hakkı, örneğine az rastlanabilecek bir sona erme sebebidir. Fikir ve sanat eserleri hukukuna ilişkin uyuşmazlıklarda, sıklıkla cayma hakkı kullanılmaktadır. Fakat cayma hakkına ilişkin bazı konular hakkında yeterince inceleme yapılmadığı görülmektedir. Bu yüzden, aşağıdaki çalışmada, cayma hakkına dair özel bazı sorunlar üzerinde durulmuştur.

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu, Cayma Hakkı, Eser Sahibi, Malî Haklar, Bağlantılı Haklar.

Article 58 of the Law on Intellectual and Artistic Works, located in a special arrangement regarding the termination of the contract: Right of withdrawal. The right of author is not used at all or as needed, the right of withdrawal is available. It is diffucult to find a similar example of the right of withdrawal. Disputes related to law of intellectual and artistic works, the right of withdrawal is often used. But there are not enough studies on some issues concerning the right of withdrawal. Therefore, the following study focuses on some spesific issues regarding the right of withdrawal.

Law No. 5846 on Intellectual and Artistic Works, Right of Withdrawal, Author, Economical Rights, Related Rights.

GİRİŞ

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 58. maddesinde, eser üzerindeki malî haklara dair devir ya da lisans sözleşmelerinde, malî hakkın gereği gibi kullanılmaması durumuna özgü bir sona erme sebebi düzenlenmiştir. Cayma hakkı (Rückrufsrecht), örneğine az rastlanır bir sona erme sebebidir. Kanunlarımızda, devre ya da lisansa konu bir hakkın hiç ya da gereği gibi kullanılmamasında olduğu gibi, haktan yararlanmamanın bir sona erme sebebi olmasına başka bir örnekler bulmak güçtür.

Fikir ve sanat eserleri hukuku alanındaki çalışmaların birçoğunda cayma hakkının hukukî niteliği, kullanılmasının şartları ve sonuçları hakkında açıklamalara rastlanmaktadır. Esas itibariyle bir tez konusu olmaya müsait cayma hakkını, bir makalede bütünüyle ele almak mümkün değildir. Bu çalışmada cayma hakkı, sadece üzerinde fazla durulmayan ama uygulamada önem arz eden bazı başlıkları itibariyle incelenmiştir.

I. CAYMA HAKKININ AMACI

1) Eser üzerinde sahibinin manevî ve malî hakları vardır (FSEK m. 14 vd.). Malî haklar, ekonomik açıdan eserden yararlanmaya hizmet ederken, manevî haklar, özellikle eser sahibinin tanınmasına katkıda bulunur¹. Bir eserin kamuya sunulması, eser sahibinin kendisinin, fikirlerinin tanınmasına yardımcı olur. Eserin kamuya sunulmasına bağlı olarak, eser sahibi bir karşılık almış olsun ya da olmasın, muhtemel ve müstakbel ekonomik menfaatlerin elde edilmesi imkânı da doğabilir. Hakkın kullanılması, eser sahibinin tanınmasına vesile olduğu gibi müstakbel ekonomik menfaatlerin elde edilmesine yardımı bulunan bir vasıta ve şöhretin de kapısını açabilecek bir anahtar gibidir. Madalyona tersten bakıldığında, eser üzerindeki malî hakların kullanılmaması, eser sahibinin müstakbel ve muhtemel ekonomik menfaatlere ulaşamaması, şöhretin, ünlü olmanın, düşüncelerin kamuoyu tarafından bilinebilirliğin başlamadan sona ermesi sonucunu doğurabilir. Özellikle yeterince tanınmayan ya da ilk defa bir eseri piyasaya sürülecek olan eser sahibi açısından bu söylenenler daha bariz biçimde kendisini hissettirir ve eser sahibi için manevî menfaatlerin, malî menfaatlerin önüne geçtiği de ileri sürülebilir. Fakat herhâlde, cayma hakkının düzenlenmesindeki amaçlardan biri, sözleşmeye konu malî hakkın/hakların devralan/lisans alan tarafından kullanılmasını sağlamaktır².