Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Türk Ticaret Kanunu’na Göre Deniz Yoluyla Eşya Taşımalarında Taşıyanın Geç Teslimden Sorumluluğu

Liability of the Carrier Arising From Delay in Carriages of Goods by Sea under Turkish Commercial Code

Melda TAŞKIN

6762 sayılı eski Türk Ticaret Kanunu’da, deniz yolu ile eşya taşımalarında taşıyanın sorumluluğu sadece eşyanın zıya ve hasarı ile bağlantılı olarak düzenlenmiş olup, taşıyanın eşyanın geç teslim edilmesinden ileri gelen sorumluluğuna ilişkin bir düzenleme mevcut değildi. Bu durum, 6762 sayılı eski Ticaret Kanunu’nun yürürlükte olduğu dönemde, taşıyanın eşyanın geç teslim edilmesinden ileri gelen zararlardan sorumluluğunun sınırlandırılmasının mümkün olup olmadığı ve sorumluluğun kapsamı bakımından öğretide farklı görüşlerin ortaya çıkmasına sebep olmuştur. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda ise bu eksiklik giderilmiş ve taşıyanın eşyanın geç tesliminden sorumluluğu Hamburg Kuralları’ndaki ile benzer şekilde, açıkça ve ayrıntılı olarak hüküm altına alınmıştır.

Çalışmada, taşıyanın geç teslimden sorumluluğuna ilişkin olarak 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun getirdiği sistem, Lahey Kuralları, Lahey - Visby Kuralları, Hamburg Kuralları ve Rotterdam Kuralları’nda yer alan düzenlemeler ile karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir.

Geç Teslim, Hamburg Kuralları, Lahey - Visby Kuralları, Rotterdam Kuralları, Sınırlı Sorumluluk.

Under the old Turkish Commercial Code numbered 6762, liability of the carrier in the carriages of goods by sea built on a system in which liability for loss and damage of goods were clearly regulated although there were not any provisions about liability of carrier arising from delay of goods. Since there weren’t any provisions about liability for delay, during this term different ideas set forth about whether it was possible or not to implement the provisions about liability limits and scope of liability for the “pure delay” damage. Under Turkish Commercial Code numbered 6102, liability of sea carrier involves both liability of carrier because of loss or damage and liability arising from delay of goods. Turkish Commercial Code no.6102, different from the old Code, has provided a very detailed liability system for carrier’s liability arising from delay which is very similar to the provisions of Hamburg Rules.

In this study, liability system for delay in Turkish Commercial Code is evaluated in a comparative manner with Hague, Hague - Visby Rules, Hamburg Rules and Rotterdam Rules.

Late Delivery, Hamburg Rules, Hague - Visby Rules, Rotterdam Rules, Limited Liability.

Kara, hava ve demir yolu ile eşya taşımalarını düzenleyen uluslararası belgelerde1, taşıyanın sorumluluğu eşyanın zıya ve hasarının yanı sıra, geç teslim edilmesinden ileri gelen sorumluluğu da kapsayacak şekilde düzenlenmişken, deniz yolu ile eşya taşımaları bakımından taşıyanın sorumluluğuna ilişkin ilk uluslararası belgeler olan Lahey Kuralları2 ve Lahey/Visby Kuralları3, taşıyanın sadece zıya ve hasardan sorumluluğunu hüküm altına almıştır4. Deniz yolu ile eşya taşımalarında taşıyanın, eşyanın geç teslim edilmesinden doğan sorumluluğunun açıkça hüküm altına alındığı ilk uluslararası belge ise 1978 tarihli Hamburg Kurallarıdır5.

6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu, deniz yolu ile eşya taşımalarında taşıyanın eşyanın zıya ve hasarından doğan sorumluluğunu ayrıntılı şekilde düzenlemesine rağmen, Mehaz Alman Ticaret Kanunu ile paralel şekilde6, eşyanın geç tesliminden ileri gelen zararlardan sorumluluğuna ilişkin bir hüküm içermemekteydi. Ancak, geç teslimden sorumluluğun Kanunda açıkça düzenlenmediği bu dönemde de taşıyanın eşyayı taşıma borcunu belirli bir sürede ifa etmekle yükümlü olduğu isabetli şekilde kabul edilmekteydi7. Bununla birlikte, öğretide, eşyanın geç teslim edilmesinin 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenen taşıyanın sorumluluğuna ilişkin hükümlerin kapsamına girmediği; bu yükümlülüğün ihlali halinde borcun gereği gibi ifa edilmemesi nedeniyle Borçlar Kanunu’nun ilgili hükümlerinin uygulanacağı ifade edilmekteydi8. Kanunda geç teslimden ileri gelen sorumluluğun açıkça düzenlenmemiş olması, taşıyanın sorumluluğunun kapsamı ve sınırlandırılması gibi bazı hususlarda da tereddütlere yol açmaktaydı9.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun taşıyanın sorumluluğu bahsinde getirdiği en önemli yeniliklerden biri, taşıyanın eşyanın zıya ve hasarı dışında geç tesliminden ileri gelen zararlardan sorumluluğunun açıkça hüküm altına alınmasıdır. Kanun koyucu, TTK m.1178’de, Hamburg Kuralları ile paralel bir şekilde10, taşıyanın sorumluluğunu zıya ve hasardan sorumluluğun yanı sıra, geç teslimden sorumluluğu kapsayacak şekilde düzenlemiş; geç teslimden doğan sorumluluğun sınırlandırılması (TTK m.1186/5) ve taşıyana bildirimde bulunulması (TTK m.1185/5) bakımından geç teslim haline ilişkin özel hükümler sevk edilmiştir11. Bu düzenlemeler ile, eski Ticaret Kanunu döneminde taşıyanın geç teslimden doğan sorumluluğunun kapsamı ve dayanağı hususundaki belirsizlik giderilmiştir.