Ortaklık Anlaşması Kapsamında Aile Üyelerinin Oturma Hakkının Uzun Süre İkamet Ülkesi Dışında Bulunma Sebebiyle Kaybı
Loss of the Right to Residence of Family Members, Acquired on the Grounds of the Association Agreement, Due to Long-Term Stay out of the Host Country
Ülkü Sezgi SÖZEN
Avrupa Ekonomik Topluluğu ile Türkiye Cumhuriyeti arasında 12.9.1963 tarihinde imzalanan buanlaşmanın ek protokolleri, yine bu anlaşma ile kurulan Ortaklık Konseyi'nin kararları ve bu kararların yorumu, bu yorum için yetkili olan Avrupa Birliği Adalet Divanı'nın içtihatları ortaklık hukuku çatısı altında toplanmaktadır. Ortaklık hukuku, özellikle içtihat ile gelişen dinamik bir alan olduğundan bu alandaki mahkeme kararlarının sadece Türk işçilerin değil, aile üyelerinin hakları üzerinde de çok önemli etkileri bulunmaktadır. Yani ortaklık hukuku, sadece işçilerin dolaşım haklarını düzenlemekle kalmayıp; işçilerin aile üyelerinin haklarını da düzenler. Bu konu, Avrupa Birliği Adalet Divanı'nın içtihatları ile gelişmektedir. Bu çerçevede aile bireylerinin Ortaklık Anlaşması'ndan doğan oturma haklarının uzun süreli ikamet ülkesi dışında bulunulması sebebiyle kaybı konusunu ele alan bu çalışmamızın amacı, Avrupa Birliği Adalet Divanı'nın bu konuda geliştirdiği yorum yöntemi ile doktrinde geliştirilen yorum yönteminin tespit edilerek karşılaştırılması ve sonuç olarak da hangi yorum yönteminin kullanılmasının ortaklık hukukunun gelişimi açısından doğru olacağının belirlenmesidir.
Ankara Anlaşması, İşçilerin Serbest Dolaşım Hakkı, "Mümkün Olduğu Kadar" Formülü, Ortaklık Hukuku, Oturma Hakkının Kaybı.
"The Agreement Creating an Association between the European Economic Community and Turkey" signed on 12th of September 1963, its Additional Protocols, Decisions of Association Council, which had been created according to this Agreement, and interpretations of these Decisions developed by the European Court of Justice, which has the competence for interpretation of Association Law upon request of Member States, are gathered under the roof of Association Law. Owing to developing case law, the Association Law is a dynamic area, which has significant impacts not only on the rights of Turkish workers but also on the rights of their family members. In other words, Association Law not only regulates the rights of movement of workers but also of family members of Turkish workers. This issue is developing with the case law of the European Court of Justice. In this context, the aim of this paper on losing the right to residence of family members, acquired on the grounds of the Association Agreement, due to long-term stay out of the host country seeks to determine the interpretation methods from European Court of Justice on the one side, and those developed in doctrine, on the other. It also aims to compare the interpretation methods used by Court and doctrine against each other, in order to find out which interpretation method is more appropriate for the development of the Association Law.
Ankara Agreement, "So Far as Possible" Formula, Association Law, Free Movement of Workers, Loss of Residence Permit.
Uluslararası hukukun klasik sadece devlet merkezli yapısı, II. Dünya Savaşı sonrasında bireylerin de içinde bulunduğu başka aktörleri de uluslararası hukukun sahnesine çıkararak değişiklik göstermiştir.1 Uluslararası Çalışma Örgütü kapsamında imzalanan ve uluslararası seviyede çalışma standartlarının düzenlenmesi ve geliştirilmesi amaçlarıyla işçi haklarını koruyan anlaşmaların yanı sıra, bu geçişin Türk vatandaşlarının Avrupa Birliği (AB) sınırları içindeki hakları bağlamında en güzel örneklerinden biri de Türk işçilerinin AB üyesi devletlerdeki çalışma, oturma vb. haklarını düzenleyen ortaklık hukukudur2.
Türkiye'nin ortaklık hukuku ile ilişkisi, Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) ile Türkiye Cumhuriyeti arasında 12.9.1963 tarihinde imzalanan "Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Türkiye Arasında Ortaklık Anlaşması"3, ve bu anlaşmanın Katma Protokolleri, yine söz konusu anlaşma ile kurulan Ortaklık Konseyi'nin kararları (OKK) ve bu kararların yorumunu, yani bu yorum için yetkili olan Avrupa Birliği Adalet Divanı'nın (ABAD) içtihatlarını içine alır.
Ortaklık hukuku sadece işçilerin dolaşım haklarını düzenlemekle kalmaz, aile bireylerinin haklarını da düzenler. ABAD içtihatlarıyla gelişmekte olan bu konu esasen, Divan'ın bu davalardaki yorum yöntemi ve esas aldığı hukuki kaynaklar açısından oldukça tartışmalıdır. Bu çerçevede aile bireylerinin Ortaklık Anlaşması'ndan doğan oturma haklarının uzun süreli ikamet ülkesi dışında bulunulması sebebiyle kaybı konusunu ele alan bu çalışmamızın amacı, ABAD'ın bu konuda geliştirdiği yorum yöntemi ile doktrinde geliştirilen yorum yönteminin tespit edilerek karşılaştırılması ve sonuç olarak da hangi yorum yönteminin kullanılmasının ortaklık hukukunun gelişimi açısından doğru olacağının belirlenmesidir.
